همه چیز دربارهٔ پروتز بالای زانو: راهنمای جامع خرید

پروتزهای بالای زانو انواع مختلفی دارند که هر کدام عملکرد و ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای انتخاب بهترین پروتز، باید سطح فعالیت روزانه، شغل و سن خود را در نظر بگیرید، زیرا هر نوع پروتز برای شرایط متفاوتی طراحی شده است. برای مثال، برای افرادی با فعالیت روزمره کم، پروتزهای ساده‌تر و سبک‌تر مانند پروتزهایی با زانوی مکانیکی ساده و پنجه ثابت یا دینامیک مناسب هستند، در حالی که افراد جوان‌تر و ورزشکاران که تحرک بیشتری دارند، به پروتزهایی با قابلیت‌های پیشرفته‌تر و مقاوم‌تر مانند زانوی هیدرولیکی یا پنوماتیک و پنجه کربنی یا چندمحوری نیاز دارند. همچنین، دانستن نحوهٔ مراقبت مناسب از پروتز و اندام باقی‌مانده می‌تواند طول عمر پروتز را افزایش داده و از عوارض جانبی جلوگیری کند. هزینهٔ پروتز نیز بسته به نوع، مواد ساخت و تکنولوژی به‌کار رفته متفاوت است و باید متناسب با بودجه شما انتخاب شود.

اجزای تشکیل‌دهنده پروتز بالای زانو

پروتز بالای زانو از چند بخش اصلی تشکیل شده است که شامل سوکت، مفصل زانو، پنجه و مچ مصنوعی است. هر کدام از این بخش‌ها وظیفه خاصی دارند و می‌توانند اجزای فرعی دیگری نیز داشته باشند. سوکت مسئول اتصال پروتز به بدن است، مفصل زانو حرکت را ممکن می‌کند، و پنجه و مچ مصنوعی به تعادل و حرکت روان پروتز کمک می‌کنند. هر یک از این اجزا بر اساس نیاز کاربر از مواد مختلف ساخته می‌شوند تا بهترین عملکرد را داشته باشند.

در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این اجزا و عملکرد آن‌ها خواهیم پرداخت.

سوکت

سوکت بخشی از پروتز است که به اندام باقی‌مانده متصل می‌شود. این بخش بسیار مهم است چرا که راحتی، ثبات و کنترل پروتز به کیفیت و طراحی سوکت بستگی دارد. نقش اصلی سوکت این است که از طریق یک اتصال محکم و مطمئن وزن بدن را به پروتز منتقل کند و درعین‌حال راحتی فرد را حفظ نماید. سوکت‌ها معمولاً به‌صورت سفارشی برای هر فرد ساخته می‌شوند تا به بهترین شکل با اندام باقی‌مانده هماهنگ شوند.

سوکت‌ها می‌توانند از مواد مختلفی ساخته شوند، مانند پلی‌اتیلن، سیلیکون و فیبر کربن. هر یک از این مواد مزایای خاص خود را دارند، برای مثال، سوکت‌های سیلیکونی نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند و تماس بهتری با پوست ایجاد می‌کنند، درحالی‌که سوکت‌های ساخته شده از فیبر کربن سبک‌تر و مقاوم‌تر هستند و برای فعالیت‌های سنگین‌تر مناسب‌ترند.

یک سوکت خوب باید ویژگی‌هایی مانند سبکی، مقاومت بالا در برابر سایش، جلوگیری از حساسیت پوستی، توزیع یکنواخت فشار روی سطح اندام باقی‌مانده و قابلیت تنظیم برای تغییرات حجم اندام را داشته باشد تا فرد هنگام استفاده از پروتز راحتی بیشتری تجربه کند.

پروتز‌های بالای زانو بر اساس نوع سوکت به انواع زیر دسته‌بندی می‌شوند.

مفصل زانو

مفصل زانو یکی از مهم‌ترین اجزای پروتز بالای زانو است که به کاربر اجازه می‌دهد تا حرکت طبیعی پا را شبیه‌سازی کند. عملکرد مفصل زانو نقش بسیار مهمی در کیفیت زندگی فرد استفاده‌کننده از پروتز دارد، زیرا این مفصل تعیین‌کننده میزان راحتی در حرکت، کنترل بر روی پروتز و حتی ظاهر طبیعی هنگام راه‌رفتن است.

مفاصل زانو بر اساس دامنه حرکتی به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند. مکانیکی، هیدرولیکی، پنوماتیک و هوشمند (میکروپروسسوری). در ایران به دلیل قیمت مناسب‌تر، بیشتر از مفاصل مکانیکی و هیدرولیکی استفاده می‌شود، اما در صورت نیاز و درخواست، مرکز توان‌بخشی امید امکان تهیه مفاصل هوشمند و پنوماتیک را نیز دارد. هر کدام از این انواع مفاصل ویژگی‌های خاص خود را دارند که می‌توانند بر اساس نیازها و فعالیت‌های شما انتخاب شوند.

پنجه و مچ پای مصنوعی

پنجه و مچ در انتهای پروتز قرار می‌گیرند و نقش مهمی در عملکرد پروتز دارند. این قسمت‌ها به کاربر امکان می‌دهند که حرکات طبیعی و تعادل مناسبی داشته باشد. پنجه و مچ پروتز معمولاً از موادی مثل کربن فیبر، تیتانیوم و پلی‌اورتان ساخته می‌شوند. کربن فیبر سبک و مقاوم است و انرژی زیادی بازمی‌گرداند، تیتانیوم دوام بالا و وزن کمی دارد و پلی‌اورتان با جذب شوک، حرکت نرم‌تری را فراهم می‌کند. انتخاب جنس مناسب به نیازهای کاربر و سطح فعالیت او بستگی دارد.

پروتز‌های بالای زانو بر اساس نوع پنجه و مچ به انواع زیر دسته‌بندی می‌شوند.

سیستم تعلیق

وظیفه اصلی سیستم تعلیق نگه‌داشتن پروتز به‌صورت محکم و ثابت روی پای کاربر است. این سیستم به‌نوعی مسئول اتصال پروتز به پای فرد است تا پروتز به‌درستی کار کند و از جای خود جابه‌جا نشود. یک سیستم تعلیق مناسب می‌تواند انتقال انرژی را بهبود بخشد، از ایجاد خراش و زخم روی پوست جلوگیری کند، پوست را نیازارد و کنترل کلی فرد بر پروتز را افزایش دهد. انواع مختلفی از سیستم‌های تعلیق وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خود را دارند.

در ادامه به بررسی هر یک از این سیستم‌ها می‌پردازیم.

انتخاب بهترین پروتز بالای زانو

انتخاب پروتز مناسب برای فردی که دچار قطع عضو در بالای زانو شده است، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که باید بادقت و بررسی کامل انجام شود. لازم به ذکر است که دسته‌بندی پروتزهای بالای زانو بر اساس عناوینی مانند مکانیکی، هیدرولیکی و غیره، تنها به نوع مفصل زانو مربوط می‌شود. بااین‌حال، انتخاب بهترین پروتز نیازمند درنظرگرفتن عوامل مختلفی مانند سن، قد، وزن، جنسیت، شغل و میزان فعالیت بدنی فرد است. هر یک از این عوامل به شکل مستقیمی بر انتخاب نوع پروتز بالای زانو تأثیر می‌گذارند.

در ادامه به این عوامل می‌پردازیم.

سن  

سن یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب پروتز بالای زانو است. به‌ویژه در مورد کودکان، پروتزها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که قابل‌تنظیم باشند. این ویژگی نه‌تنها باعث کاهش هزینه‌های ناشی از تعویض مکرر پروتز می‌شود، بلکه به کودک اجازه می‌دهد تا با رشد خود، به‌راحتی از پروتز استفاده کند و نیازی به تغییرات عمده نداشته باشد. پروتزهای کودکان معمولاً سبک‌تر و دارای قابلیت تنظیم طول و عرض هستند تا با رشد کودک، به‌سادگی قابل‌تغییر باشند.

برای جوانان که بیشتر فعال و پرجنب‌وجوش هستند، مانند کسانی که کارهای فیزیکی انجام می‌دهند، پروتزهایی با دامنه حرکتی بالا مانند پروتزهای چندمحوری یا هوشمند می‌تواند مناسب باشد. این پروتزها امکان حرکت طبیعی‌تر و تطابق با فعالیت‌های متنوع را فراهم می‌کنند. اما برای افرادی با سن بیشتر، این نوع پروتزها به‌صرفه نیستند، چرا که تحرک کمتری دارند و این پروتزها به دلیل هزینهٔ بالا و ثبات کمتر ممکن است مفید نباشند. برای این افراد، پروتزهایی با وزن سبک و طراحی ساده‌تر می‌تواند انتخاب مناسبی باشد تا انرژی کمتری مصرف کرده و راحت‌تر حرکت کنند.

وزن

افراد با وزن بیشتر نیازمند پروتزهایی با استحکام و مقاومت بیشتر هستند تا بتوانند وزن بدن را به‌خوبی تحمل کنند و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنند. در مقابل، افراد با وزن کمتر می‌توانند از پروتزهایی با طراحی‌های سبک‌تر و انعطاف‌پذیرتر استفاده کنند که راحتی بیشتری را در حرکت فراهم می‌آورد. علاوه بر این، وزن کاربر بر انتخاب نوع مفصل زانو نیز تأثیرگذار است و مفاصل هیدرولیکی یا پنوماتیکی برای افراد با وزن بالاتر مناسب‌ترند.

شغل و فعالیت بدنی

شغل و میزان فعالیت بدنی فرد نیز از عوامل بسیار مهم در انتخاب پروتز هستند. برای افرادی که فعالیت بدنی بالایی دارند یا در شغل‌هایی که نیاز به حرکت زیاد است مشغول هستند، پروتزهایی با دامنه حرکتی و دوام بالا مناسب‌تر هستند. این پروتزها باید توانایی تحمل فشارهای بیشتر و شرایط سخت‌تر را داشته باشند. برای افرادی که کارهای سبک‌تری دارند یا کمتر فعال هستند، پروتزهایی سبک‌تری که ثبات بیشتری دارند ممکن است کفایت کنند.

سبک زندگی

سبک زندگی و ترجیحات شخصی نیز نباید در انتخاب پروتز نادیده گرفته شوند. برای مثال، فردی که به‌ظاهر طبیعی پروتز اهمیت بیشتری می‌دهد ممکن است پروتزهایی با طراحی طبیعی‌تر و نزدیک به پای واقعی را ترجیح دهد. همچنین، برخی افراد ممکن است پروتزهایی با تکنولوژی پیشرفته‌تر، مانند سیستم‌های  هوشمند را انتخاب کنند که قابلیت‌های حرکتی بیشتری فراهم می‌کنند.

از جدول زیر می‌توانید برای انتخاب مناسب‌تر بهره بگیرید.

طول عمر پروتز بالای زانو

یکی از دغدغه‌های اصلی افرادی که از پروتز بالای زانو استفاده می‌کنند، میزان ماندگاری و طول عمر این وسیله است. اما باید توجه داشت که طول عمر پروتز به چندین عامل مختلف بستگی دارد و تنها به یک جنبه محدود نمی‌شود. در این بخش به بررسی عوامل مؤثر بر طول عمر پروتز بالای زانو می‌پردازیم.

1. جنس و کیفیت اجزا : اجزای تشکیل‌دهنده‌ی پروتز، از جمله سوکت، مفصل زانو، لوله شین و سیستم تعلیق، تأثیر زیادی بر ماندگاری پروتز دارند. اگر این اجزا از مواد با کیفیت بالا و مقاوم در برابر سایش و فشار ساخته شده باشند، طبیعتاً طول عمر پروتز افزایش خواهد یافت. برای مثال، پروتزهایی که دارای مفصل زانو مکانیکی با کیفیت و پنجه و مچ پا کربنی هستند، معمولاً دوام بیشتری دارند.
2. میزان فعالیت بدنی: میزان فعالیت فیزیکی فرد استفاده‌کننده نیز از عوامل تعیین‌کننده است. کسانی که فعالیت‌های سنگین یا ورزشی زیادی انجام می‌دهند، احتمالاً نیاز به تعویض اجزای پروتز خود در فواصل زمانی کوتاه‌تری دارند. برعکس، افرادی که بیشتر به فعالیت‌های روزمره مشغول هستند و نیازی به انجام فعالیت‌های بدنی سنگین ندارند، ممکن است طول عمر بیشتری از پروتز خود دریافت کنند. انتخاب نوع مفصل زانو و سوکت مناسب بر اساس میزان فعالیت بدنی می‌تواند تأثیر زیادی بر طول عمر پروتز داشته باشد.
3. مراقبت و نگهداری صحیح : یکی دیگر از عوامل مهم در ماندگاری پروتز بالای زانو، نحوه‌ٔ نگهداری و مراقبت از آن است. پروتزها به‌ویژه در بخش‌هایی مثل لاینر و سیستم تعلیق نیاز به نگهداری منظم و دقیق دارند تا از خرابی و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. همچنین، تمیز نگه‌داشتن و روغن‌کاری منظم مفصل زانو می‌تواند به افزایش طول عمر پروتز کمک کند.
4. وزن و قد کاربر : افرادی که وزن بیشتری دارند، فشار بیشتری به اجزای پروتز وارد می‌کنند که ممکن است باعث کاهش ماندگاری آن شود. انتخاب اجزای مقاوم‌تر مانند پنجه و مچ پا دینامیک یا مفصل زانو هیدرولیکی برای افراد با وزن بالاتر توصیه می‌شود.
5. تعویض و تعمیرات دوره‌ای: پروتزها به‌مرورزمان و باتوجه‌به میزان استفاده، نیاز به تعویض و تعمیرات دوره‌ای دارند. استفاده‌کنندگان باید در فواصل زمانی مشخص به کلینیک‌های تخصصی مراجعه کرده و اجزای پروتز خود را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنند. این امر می‌تواند به طور مؤثری طول عمر پروتز را افزایش دهد و کارایی آن را حفظ کند.

در نهایت، طول عمر پروتز بالای زانو ممکن است بین ۳ تا ۵ سال باشد، اما با رعایت موارد ذکر شده، این مدت‌زمان می‌تواند بهبود یابد و پروتز شما برای مدت طولانی‌تری خدمت کند.

مراحل ساخت و جاگذاری پروتز بالای زانو در مرکز توان‌بخشی امید

اگر به دلیل قطع عضو نیاز به استفاده از پروتز بالای زانو دارید، ممکن است سؤالات زیادی دربارهٔ روند ساخت و نصب آن داشته باشید. در مرکز توان‌بخشی امید، تمامی مراحل به طور دقیق و باتوجه به نیازهای هر فرد انجام می‌شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.

در ادامه، به توضیح هر یک از این مراحل می‌پردازیم.

ارزیابی و آماده‌سازی اندام باقی‌مانده

از زمان قطع عضو تا زمانی که اندام برای قالب‌گیری کاملاً آماده شود و بتواند یک پروتز را تحمل کند، حدود سه الی چهار ماه زمان می‌برد و باید در این مدت صبور بود. در این مرحله، متخصصان بررسی می‌کنند که آیا در انتهای اندام باقی‌مانده زخم یا آسیب‌دیدگی وجود دارد یا خیر. اگر زخمی باشد، ابتدا زمان کافی برای ترمیم کامل آن داده می‌شود. یکی از مشکلات رایج، تورم در انتهای پا به دلیل عدم استفاده و فشار است که ناشی از تجمع مایع میان‌بافتی است. برای کاهش این تورم، به فرد آموزش داده می‌شود که پا را به طور خاصی بانداژ کند تا مایع میان‌بافتی به‌درستی به بدن بازگردد و پا به حجم واقعی خود برگردد و آماده قالب‌گیری شود. اگر قالب‌گیری زودتر انجام شود، ممکن است پروتز نهایی برای پا بزرگ‌تر از مقدار باشد و لق بزند یا پایداری لازم را نداشته باشد.

قالب‌گیری و ساخت سوکت

پس از آماده‌سازی اندام باقی‌مانده و برطرف‌شدن تورم، مرحله قالب‌گیری آغاز می‌شود. در این مرحله، ابتدا یک سوکت موقت به نام چک سوکت از جنس سیلیکون برای فرد ساخته می‌شود. چک سوکت به‌عنوان یک نمونه آزمایشی عمل می‌کند که سایر اجزای پروتز به آن وصل می‌شوند. هدف از استفاده از چک سوکت این است که تا زمانی که تورم انتهای پای فرد به طور کامل کاهش یابد و حجم پای فرد به حالت نهایی خود برسد، بتوان تغییرات و تنظیمات لازم را انجام داد.

هنگامی که حجم پای فرد به وضعیت پایدار و نهایی خود رسید، سوکت اصلی بادقت و بر اساس قالب‌گیری نهایی ساخته می‌شود.

سرهم کردن اجزا و تنظیم پروتز

پس از ساخت سوکت، نوبت به سرهم کردن اجزای مختلف پروتز می‌رسد. این اجزا شامل مفصل زانو، پنجه و مچ پروتزی، لوله شین و سایر قطعات موردنیاز است. در مرکز توان‌بخشی امید، تمامی این اجزا بادقت بسیار زیاد به یکدیگر متصل می‌شوند. سپس، پروتز به طور دقیق بر اساس نیازها و مشخصات فیزیکی شما تنظیم می‌شود. تنظیمات مربوط به ارتفاع، زاویه و میزان فشار در این مرحله انجام می‌شود تا پروتز به بهترین شکل ممکن عمل کند.

اتصال به پا

در نهایت، پروتز آماده شده به اندام باقی‌مانده شما متصل می‌شود. در این مرحله، متخصصان مرکز توان‌بخشی امید به شما آموزش‌های لازم را در مورد نحوهٔ استفاده، مراقبت و نگهداری از پروتز می‌دهند. همچنین، ممکن است نیاز به تنظیمات نهایی و یا تمرینات تکمیلی برای اطمینان از عملکرد صحیح پروتز باشد. این مرحله آخرین قدم در فرایند ساخت و نصب پروتز است، اما همچنان نیاز به پشتیبانی و نظارت دوره‌ای دارد تا اطمینان حاصل شود که پروتز به‌خوبی عمل می‌کند و شما در حال سازگاری با آن هستید.

مراحل پس از نصب پروتز بالای زانو در مرکز توان‌بخشی امید

پس از نصب پروتز بالای زانو، مسیر توان‌بخشی و سازگاری فرد با پروتز تازه آغاز می‌شود. در این بخش از مراحل، تمرکز بر آموزش استفاده صحیح از پروتز و کمک به فرد برای سازگاری بیشتر با این وسیله است.

آموزش و تمرین راه‌رفتن با پروتز

در طول دوره توان‌بخشی، به فرد آموزش‌های مختلفی داده می‌شود تا بتواند به‌خوبی با پروتز خود در زندگی روزمره سازگار شود. این آموزش‌ها شامل موارد زیر است.

• نحوهٔ نشستن و بلندشدن با پروتز: به فرد یاد داده می‌شود چگونه با پروتز خود به‌درستی بنشیند و بلند شود تا از فشارهای ناخواسته و مشکلات تعادلی جلوگیری شود.
• بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها: فرد تمرین می‌کند که چگونه با پروتز به طور ایمن و صحیح از پله‌ها بالا برود و پایین بیاید.
• نحوهٔ دویدن و انجام فعالیت‌های ورزشی: آموزش‌هایی برای دویدن، ورزش‌کردن یا دوچرخه‌سواری با پروتز، بدون ایجاد آسیب و برای بهبود عملکرد.
• حفظ تعادل روی سطوح ناصاف: تمرین‌هایی برای حفظ تعادل و جلوگیری از افتادن هنگام حرکت یا ایستادن روی سطوح ناهموار.
• پوشیدن و درآوردن پروتز: یادگیری روش‌های صحیح برای پوشیدن و درآوردن پروتز، برای راحتی بیشتر و جلوگیری از آسیب به پوست.

این آموزش‌ها به فرد کمک می‌کنند تا با اطمینان و راحتی بیشتری از پروتز خود استفاده کند و به زندگی عادی و فعالیت‌های اجتماعی خود بازگردد. تیم مرکز امید با صبر و حوصله در این مسیر همراه فرد هستند تا او با اعتمادبه‌نفس کامل، مراحل اولیه را پشت سر بگذارد.

کمک برای سازگاری با پروتز

سازگاری با پروتز به زمان و تمرین نیاز دارد. برای اینکه پوست و اندام باقی‌مانده به پروتز و فشاری که وارد می‌کند عادت کند، معمولاً به افراد توصیه می‌شود که در روزهای اول پس از دریافت پروتز، روزی ۵ تا ۱۰ دقیقه پروتز را بپوشند و سپس درآورند. این کار کمک می‌کند که پوست به‌تدریج به پروتز عادت کند و از آسیب‌ها و تحریکات پوستی جلوگیری شود.

تیم توان‌بخشی در مرکز امید به فرد کمک می‌کنند تا با پروتز خود راحت‌تر شود و بتواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. هدف این است که فرد احساس راحتی بیشتری با پروتز داشته باشد و به آن عادت کند، به‌طوری که پروتز به بخشی از بدن طبیعی‌اش تبدیل شود.

جلسات توان‌بخشی و فیزیوتراپی

پس از نصب پروتز، تیم فیزیوتراپی مرکز امید با برگزاری جلسات توان‌بخشی و فیزیوتراپی، به تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری فرد کمک می‌کنند. این جلسات به فرد اجازه می‌دهند تا به‌مرور زمان بهتر و راحت‌تر از پروتز خود استفاده کند.

پیگیری وضعیت شخص و پروتز

یکی از مراحل مهم پس از نصب پروتز، پیگیری وضعیت فرد و پروتز توسط تیم مرکز توان‌بخشی امید است. این پیگیری‌ها در فواصل زمانی مختلف مانند یک ماه بعد، سه ماه بعد، شش ماه بعد و یک سال پس از نصب انجام می‌شود. هدف از این پیگیری‌ها اطمینان از عملکرد صحیح پروتز و بررسی مشکلات احتمالی است. تیم پزشکی و متخصصان مرکز امید در این بازه‌های زمانی، مطمئن می‌شوند که پروتز به‌درستی کار می‌کند و آسیبی به اندام نمی‌رساند. این بازدیدها همچنین به تیم اجازه می‌دهد که در صورت نیاز، تنظیمات یا تغییرات لازم را برای بهبود کارایی و راحتی فرد اعمال کنند.

برطرف‌کردن مشکلات استفاده از پروتز بالای زانو

گاهی ممکن است فرد در استفاده از پروتز با مشکلاتی مواجه شود. این مشکلات می‌توانند شامل موارد زیر باشند.

• تعریق: یکی از مشکلات رایج، تعریق بیش از حد در ناحیه اتصال پروتز است. تعریق بیش از حد در ناحیه ممکن است باعث ناراحتی و ایجاد زخم‌های پوستی شود. استفاده از پوشش‌های مخصوص و رعایت بهداشت می‌تواند به کاهش تعریق کمک کند.
• درد فانتوم: برخی افراد ممکن است دردهای فانتوم را تجربه کنند، یعنی دردی که از ناحیه‌ای حس می‌شود که دیگر وجود ندارد. برای مثال فرد ممکن است احساس کند انگشت پایی که قطع شده دچار خارش یا درد شده. این احساس می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، اما با مشاوره روان‌شناسی و استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.
• زخم فشاری: این زخم‌ها به دلیل فشار بیش از حد پروتز بر روی پوست و بافت‌های نرم ناحیه‌ای که پروتز بر روی آن قرار گرفته ایجاد می‌شوند. بررسی و تنظیم مجدد پروتز به همراه استفاده از پدهای محافظ، می‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند.
• احساس سنگینی: برخی افراد ممکن است احساس کنند که پروتز بسیار سنگین است. این احساس ممکن است ناشی از عادت‌نکردن به پروتز باشد و با تمرین و تقویت عضلات و همچنین تنظیم پروتز، به‌مرورزمان کاهش یابد.

در نهایت، باید توجه داشت که موفقیت در استفاده از این وسیله، علاوه بر رعایت‌کردن نکات مربوط به مراقبت از پروتز بالای زانو، به خود فرد نیز بستگی دارد. انگیزه، تمرین منظم و پیگیری مشکلات، همگی عواملی هستند که می‌توانند تأثیر زیادی بر بهبود کیفیت زندگی فرد داشته باشند، بنابراین، هر چه فرد بیشتر با تیم توان‌بخشی و فیزیوتراپی همکاری کند و به توصیه‌ها عمل نماید، نتایج بهتری در استفاده از پروتز خواهد داشت.

توصیه‌های مرکز توان‌بخشی امید  پس از نصب پروتز بالای زانو

نصب پروتز بالای زانو تنها شروع مسیر بهبودی است. بعد از این مرحله، برای سازگاری کامل با پروتز و بازگشت به زندگی عادی، به تمرین و پشتکار نیاز دارید. در این بخش، مرکز توان‌بخشی امید توصیه‌های مهمی را برای نگهداری و استفاده بهینه از پروتز به شما ارائه می‌دهد تا بتوانید به بهترین شکل ممکن با آن سازگار شوید و زندگی روزمره خود را بدون مشکل ادامه دهید.

مراقبت از اندام باقی‌مانده

مراقبت از اندام باقی‌مانده پس از نصب پروتز بسیار مهم است، زیرا به جلوگیری از تورم، آسیب و عوارض جانبی کمک می‌کند. رعایت نکات زیر می‌تواند به حفظ سلامت اندام باقی‌مانده کمک کند.

• تمیز نگه‌داشتن پوست: هر روز پوست اندام باقی‌مانده را با آب و صابون شستشو دهید، تا از تجمع عرق و باکتری‌ها جلوگیری شود.
• خشک نگه‌داشتن پوست: پس از شستشو، پوست را کاملاً خشک کنید تا از بروز عفونت‌های قارچی و باکتریایی جلوگیری شود.
• استفاده از مرطوب‌کننده: از مرطوب‌کننده‌های بدون عطر برای حفظ نرمی و لطافت پوست استفاده کنید، و از محصولاتی که ممکن است باعث تحریک یا ایجاد حساسیت شوند، پرهیز کنید.
• بررسی روزانه پوست: پوست اندام باقی‌مانده را هر روز بررسی کنید تا علائمی مثل قرمزی، تورم، تاول یا خراش نداشته باشد.
• جلوگیری از فشار و اصطکاک: از قراردادن اندام در معرض فشار یا اصطکاک زیاد، به‌ویژه در نواحی حساس، خودداری کنید. استفاده از جوراب‌های مخصوص یا لاینرهای سیلیکونی می‌تواند به کاهش این فشار کمک کند.
• استفاده از بانداژهای مخصوص: برای کاهش تورم و بازگشت اندام به حجم طبیعی، از بانداژهای فشاری مناسب استفاده کنید.
• تغذیه مناسب و هیدراتاسیون: مصرف مایعات کافی و رعایت رژیم غذایی سالم می‌تواند به بهبود سلامت پوست و کاهش احتمال عفونت کمک کند.

مراقبت از پروتز بالای زانو

پروتز شما هم مانند هر وسیله دیگری نیاز به مراقبت دارد. برای جلوگیری از خرابی و افزایش طول عمر پروتز، باید موارد زیر را رعایت کنید.

• تمیزکردن منظم: به طور منظم پروتز را تمیز کنید تا گردوخاک و عرق روی آن جمع نشود، زیرا این موارد می‌توانند به مواد پروتز آسیب برسانند.
• جلوگیری از رطوبت: رطوبت می‌تواند به قسمت‌های فلزی و الکترونیکی پروتز آسیب برساند. در صورت خیس شدن، آن را سریعاً خشک کنید.
• محافظت در برابر دما: پروتز نباید در معرض دمای بسیار بالا یا بسیار پایین قرار گیرد، زیرا مواد سازنده آن ممکن است تغییر شکل دهند یا آسیب ببینند.
• بررسی منظم اتصالات: پیچ‌ها و قطعات مکانیکی پروتز را به طور منظم بررسی کنید و از محکم‌بودن آن‌ها مطمئن شوید.
• نگهداری در جای خشک و خنک: در زمان‌هایی که از پروتز استفاده نمی‌کنید، آن را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
• چکاپ‌های دوره‌ای: برای اطمینان از عملکرد درست پروتز، چکاپ‌های دوره‌ای نزد متخصص انجام دهید تا هرگونه مشکل جزئی زودتر تشخیص داده شود.
• تعویض قطعات فرسوده: در صورت مشاهده هرگونه خرابی یا فرسودگی در قطعات، برای تعویض آن‌ها اقدام کنید تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود

زمان تعویض پروتز بالای زانو

پروتز بالای زانو معمولاً پس از چند سال نیاز به تعویض دارد، اما این زمان به عوامل مختلفی مانند میزان استفاده، تغییرات فیزیکی بدن و کیفیت پروتز بستگی دارد. مرکز امید توصیه می‌کند که هر ۶ ماه یک بار پروتز توسط متخصص بررسی شود. همچنین در صورت مشاهده هرگونه تغییر در کارایی پروتز یا ناراحتی در هنگام استفاده، به مرکز مراجعه شود تا بررسی‌های لازم انجام گیرد.

نحوهٔ پوشیدن و درآوردن پروتز

پوشیدن و درآوردن پروتز ممکن است در ابتدا چالشی به نظر برسد، اما با کمی تمرین می‌توانید به‌راحتی این کار را انجام دهید. به‌خاطر داشته باشید که پروتز باید به‌گونه‌ای پوشیده شود که به‌درستی به اندام باقی‌مانده متصل شود و هیچ فشار اضافه‌ای بر آن وارد نشود. همیشه قبل از پوشیدن پروتز، اندام باقی‌مانده را تمیز و خشک کنید همچنین هنگام درآوردن پروتز، از حرکات ناگهانی پرهیز کنید تا به مفاصل و پوست آسیبی وارد نشود.

نحوهٔ راه‌رفتن و حفظ تعادل با پروتز

راه‌رفتن با پروتز به مهارت و تمرین نیاز دارد. ممکن است در ابتدا احساس کنید که حفظ تعادل دشوار است، اما با تمرین و آموزش‌های ارائه شده توسط مرکز توان‌بخشی امید، می‌توانید به‌تدریج این مهارت را به دست آورید. ابتدا با تمرینات ساده شروع کرده و به‌تدریج حرکات پیچیده‌تر را تمرین کنید. همچنین از استفاده از عصا یا واکر در مراحل ابتدایی غافل نشوید تا تعادل بهتری داشته باشید.

نحوهٔ نشستن با پروتز

باید دقت کنید که در زمان نشستن، پروتز به‌درستی تنظیم شده باشد و هیچ فشاری به اندام باقی‌مانده وارد نشود. از نشستن در صندلی‌های خیلی نرم که پروتز در آن فرومی‌رود، پرهیز کنید. هنگام نشستن، زاویه پاها و نحوهٔ قرارگیری پروتز را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که اندام باقی‌مانده در وضعیت راحتی قرار گیرد.

نحوهٔ خوابیدن با پروتز

بهتر است پروتز را در زمان خواب درآورده و اندام باقی‌مانده را در موقعیتی راحت قرار دهید. درصورتی‌که مجبور بودید با پروتز بخوابید، حتماً یک بالشت در زیر اندام باقی‌مانده بگذارید تا فشار و وزن پروتز را تحمل نکند.

نحوهٔ استفاده از سرویس بهداشتی و حمام با پروتز

استفاده از سرویس بهداشتی و حمام با پروتز نیازمند توجه به نکات خاصی است. به‌عنوان‌مثال، باید دقت کنید که پروتز در معرض پاشش آب یا رطوبت زیاد قرار نگیرد. همچنین، در زمان استفاده از حمام، درصورتی‌که مایل به خارج‌کردن پروتز خود نیستید، باید از پوشش‌های مخصوصی برای محافظت از آن استفاده کنید.

دویدن و ورزش‌کردن با پروتز

ورزش‌کردن با پروتز بالای زانو ممکن است برای برخی چالش‌برانگیز باشد، اما غیرممکن نیست. به یاد داشته باشید که با تمرینات ساده و کم‌فشار شروع کنید و به‌مرورزمان به تمرینات سنگین‌تر بپردازید. همچنین از پروتزهای مخصوص ورزش استفاده کنید که برای تحمل فشار و حرکات سریع طراحی شده‌اند.

هزینهٔ پروتز بالای زانو

هنگام بررسی هزینهٔ پروتز بالای زانو، باید به چندین عامل توجه کرد که می‌توانند تأثیر بسزایی بر قیمت نهایی آن داشته باشند. اولین و شاید مهم‌ترین عامل، اجرت ساخت پروتز است. پروتزهای بالای زانو نیاز به مهارت و دقت بالایی در طراحی و ساخت دارند، زیرا باید به طور کامل با نیازهای فرد استفاده‌کننده هماهنگ شوند. این فرایند می‌تواند شامل ارزیابی‌های دقیق، قالب‌گیری، تنظیم و تست‌های متعدد باشد که همه به هزینهٔ نهایی اضافه می‌شوند.

مواد مورداستفاده در ساخت پروتز نیز تأثیر قابل‌توجهی بر هزینه دارد. برخی از پروتزها با استفاده از مواد پیشرفته‌تر و سبک‌تر مانند فیبر کربن یا تیتانیوم ساخته می‌شوند که مقاومت و کارایی بیشتری دارند، اما درعین‌حال گران‌تر هم هستند. همچنین، استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند مفاصل هیدرولیکی یا میکروپروسسوری که به فرد اجازه می‌دهد تا حرکات طبیعی‌تری داشته باشد، هزینهٔ پروتز را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند بر هزینهٔ پروتز تأثیرگذار باشد، پوشش بیمه است. برخی از بیمه‌ها هزینه‌های مرتبط با پروتز را تحت پوشش قرار می‌دهند، اما این میزان پشتیبانی می‌تواند بسته به نوع بیمه متفاوت باشد. این موضوع می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را کاهش داده و یا در برخی موارد، هزینه‌ٔ پروتز را به طور کامل پوشش دهد.

سؤالات متداول

چه مدت پس از جراحی قطع پا، می‌توان پروتز بالای زانو گذاشت؟

بعد از جراحی قطع پا، زمان مناسبی برای نصب پروتز بستگی به بهبود زخم و کاهش تورم اندام باقی‌مانده دارد. معمولاً بین ۴ تا ۸ هفته طول می‌کشد تا زخم‌ها بهبود یابند و آمادهٔ نصب پروتز شوید. پزشک یا متخصص توان‌بخشی پس از ارزیابی دقیق این زمان را تعیین خواهد کرد.

سازگاری با پروتز بالای زانو چقدر طول می‌کشد؟

سازگاری با پروتز یک فرایند تدریجی است و ممکن است چندین ماه طول بکشد. این زمان بستگی به شرایط جسمانی فرد، نوع پروتز و میزان تمرین و توان‌بخشی دارد. مهم است که در این مدت صبور باشید و تمرینات توصیه‌شده توسط متخصصین توان‌بخشی را به طور مرتب انجام دهید.

آیا اطرافیان متوجه مصنوعی بودن پای من خواهند شد؟

پروتزهای مدرن به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بسیار طبیعی به نظر می‌رسند و بسیاری از افراد ممکن است به‌راحتی متوجه مصنوعی بودن پای شما نشوند. همچنین، نوع پوشش و لباس‌هایی که می‌پوشید نیز می‌تواند در پوشاندن پروتز کمک کند.

آیا استفاده از پروتز بالای زانو دردناک است؟

در اوایل استفاده از پروتز، ممکن است کمی ناراحتی یا فشار احساس کنید، اما باگذشت زمان و عادت به آن، این احساسات کاهش می‌یابد. اگر درد شدیدی احساس می‌کنید، باید با متخصص توان‌بخشی یا پزشک خود مشورت کنید تا تنظیمات لازم انجام شود.

آیا پروتز بالای زانو برای هر نوع قطع عضوی مناسب است؟

پروتزهای بالای زانو برای افرادی مناسب است که قطع عضو در بالای زانو یا سطح نزدیک به آن دارند. برای هر بیمار پروتزی متناسب با نوع قطع عضو و شرایط جسمانی وی طراحی و ساخته می‌شود. اگر پای بیمار در سطح‌های دیگر قطع شده باشد، از پروتزهای دیگر استفاده می شود.

آیا می‌توانم با پروتز بالای زانو رانندگی کنم؟

بله، بسیاری از افراد با پروتز بالای زانو قادر به رانندگی هستند. بااین‌حال، ممکن است نیاز به تغییرات خاصی در وسیله نقلیه داشته باشید.

آیا پروتزهای بالای زانو در برابر آب مقاوم هستند؟

برخی پروتزها دارای ویژگی‌ مقاومت در برابر آب هستند، اما همیشه باید از تماس طولانی با آب، به‌ویژه آب شور، اجتناب کرد مگر اینکه پروتز مخصوص استفاده در آب طراحی شده باشد.

هزینهٔ تعمیرات پروتز بالای زانو چقدر است؟

هزینهٔ تعمیرات به نوع آسیب و قطعات موردنیاز بستگی دارد. برخی بیمه‌ها ممکن است هزینهٔ تعمیرات را پوشش دهند، اما بهتر است این موضوع را با مرکز توان‌بخشی یا ارائه‌دهنده بیمه خود بررسی کنید.

آیا پروتز بالای زانو محدودیت وزنی دارد؟

بله، پروتزها بر اساس وزن بیمار طراحی می‌شوند و هر پروتز دارای محدودیت وزنی خاصی است. افراد با وزن بالاتر ممکن است نیاز به پروتزهایی با استحکام بیشتر داشته باشند.

آیا می‌توانم با پروتز بالای زانو به سفر بروم؟

بله، شما می‌توانید با پروتز خود سفر کنید. بهتر است قبل از سفر، پروتز خود را بررسی کنید و ابزارهای لازم برای تعمیرات ساده را همراه داشته باشید.

آیا پروتزهای بالای زانو در فعالیت‌های روزمره محدودیتی ایجاد می‌کنند؟

در آغاز ممکن است محدودیت‌هایی وجود داشته باشد، اما با تمرین و سازگاری، بسیاری از افراد قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خود بدون مشکل خواهند بود.

آیا محیط‌های سرد یا گرم می‌توانند به پروتزهای بالای زانو آسیب برسانند؟

پروتزها ممکن است در شرایط دمایی شدید عملکردشان تحت‌تأثیر قرار گیرد. مواد خاصی ممکن است در دماهای بسیار سرد یا گرم سخت شوند یا نرم‌تر شوند، لذا بهتر است از پروتز در برابر دماهای نامتعارف محافظت کنید.

آیا پروتزهای هوشمند نیاز به شارژ دارند؟
بله، پروتزهای هوشمند نیاز به شارژ دوره‌ای دارند تا عملکرد صحیحی داشته باشند.

آیا می‌توانم با پروتز بالای زانو به شغل خود برگردم؟
بله، بسیاری از افراد پس از دریافت پروتز به شغل و فعالیت‌های کاری خود بازمی‌گردند.

چه تفاوتی بین پروتز موقت و دائمی وجود دارد؟
پروتز موقت برای دوره اولیه پس از جراحی استفاده می‌شود تا پای شما به پروتز عادت کند. پروتز دائمی پس از بهبود کامل و زمانی که تورم از بین رفته باشد، استفاده می‌شود.

آیا استفاده از پروتز باعث کاهش تعادل می‌شود؟
ممکن است در ابتدا کمی تعادل شما کاهش یابد، اما با تمرین و تقویت عضلات، این مشکل برطرف می‌شود.

آیا می‌توانم با پروتز به کوهنوردی بروم؟
بله، با پروتز مناسب و تمرین کافی، می‌توانید فعالیت‌های مانند کوهنوردی را انجام دهید.

آیا پروتز در طول زمان تغییر شکل می‌دهد؟
با استفاده طولانی‌مدت ممکن است بعضی قطعات پروتز فرسوده شوند، اما پروتز به‌خودی‌خود تغییر شکل نمی‌دهد.