در درمانهای خانگی عفونت واژن همراه با کمردرد، بسیار مهم است نوع عفونت قارچی یا باکتریایی در نظر گرفته شود. زیرا برخی درمان‌ها نه‌تنها ممکن است مؤثر نباشند؛ بلکه احتمال دارد عفونت را بدتر کنند. به‌عنوان‌مثال، سرکه سیب که گاهی برای عفونت‌های باکتریایی مفید است، میتواند عفونت‌های قارچی را تشدید کند. یا برای عفونت قارچی مصرف شکر میتواند بسیار مضر باشد. از طرفی مصرف پروبیوتیک‌ها به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی‌شان در هر دو نوع عفونت، درمانهای مؤثری هستند.
تشخیص نوع عفونت؛ راهنمای درمان خانگی بی‌خطر
همان‌گونه که گفته شد، پیش از آغاز درمان خانگی برای عفونت رحم، شناخت نوع عفونت بسیار مهم است: آیا عفونت شما باکتریایی است یا قارچی؟ در کادرهای زیر، با مقایسه علائم خود، می‌توانید نوع عفونت را تشخیص داده و تفاوت‌های اصلی میان آن‌ها را بهتر درک کنید. پس از این تشخیص، در ادامه سه دسته روش درمانی شامل درمانهای مشترک، درمانهای مخصوص عفونت قارچی و درمانهای مخصوص عفونت باکتریایی به طور کامل توضیح داده می‌شوند. بااینحال، به یاد داشته باشید که تمامی درمانهای خانگی صرفاً به‌عنوان مکمل در نظر گرفته می‌شوند و مراجعه به پزشک برای درمان قطعی ضروری است.
- ترشح سفید و غلیظ، شبیه پنیر
- بدون بوی خاص
- خارش و سوزش شدید، معمولاً همراه با قرمزی
- کمردرد خفیف
- ترشح سفید، خاکستری یا زرد، اغلب رقیق‌تر
- بوی تند و ناخوشایند (شبیه بوی ماهی)
- خارش و سوزش کمتر
- کمردرد شایع و شدید
در صورت بارداری هیچ‌گونه درمان خانگی توصیه نمی‌شود.
درمان خانگی عفونت رحم و کمردرد
اگر هنوز مطمئن نیستید که نوع عفونت شما چیست، می‌توانید از درمان‌هایی که برای هر دو عفونت بی‌خطرتر هستند استفاده کنید. درمان‌هایی مانند مصرف پروبیوتیک‌ها، پرهیز از مواد تحریک‌کننده و پوشیدن لباس‌های نخی که می‌توانند به پیشگیری و بهبود هر دو نوع عفونت کمک کنند.
اما اگر نوع عفونت خود را می‌دانید می‌توانید از درمانهای اختصاصی هر عفونت بهره ببرید. مانند استفاده از پونه کوهی برای عفونت قارچی و استفاده از زنجبیل برای عفونت باکتریایی. به‌خاطر داشته باشید، در صورت تشدید علائم یا عدم بهبودی، مراجعه به پزشک ضروری است.
درمانهای مشترک خانگی برای هر دو نوع عفونت (قارچی و باکتریایی)
- پروبیوتیک‌ها و ماست پروبیوتیک
در عفونت‌های قارچی و باکتریایی واژن، پروبیوتیک‌ها در بهبود علائم و پیشگیری از عفونت‌های مکرر مؤثر هستند. این محصولات حاوی باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر هستند که به حفظ تعادل فلور طبیعی واژن و دستگاه گوارش کمک می‌کنند. این باکتری‌ها با تولید اسیدلاکتیک و کاهش pH واژن، محیطی نامناسب برای رشد میکروب‌های مضر ایجاد کرده و با تقویت باکتری‌های مفید، از تکثیر عوامل بیماری‌زا جلوگیری می‌کنند. مکمل‌های پروبیوتیک و ماست پروبیوتیک دو منبع مفید برای این باکتری‌ها هستند.
- ماست پروبیوتیک
برای بهره‌گیری از خواص ماست پروبیوتیک، می‌توان آن را به‌صورت خوراکی مصرف کرد یا در موارد خاص با مشورت پزشک، به‌صورت موضعی برای تسکین علائم استفاده کرد.
| روش مصرف خوراکی |
| تا بهبود علائم، روزانه ۱ تا ۲ فنجان ماست طبیعی، بدون شکر و بدون طعم مصرف شود. |
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- مکمل پروبیوتیک
در ایران، چندین مکمل پروبیوتیک در دو نوع خوراکی و واژینال موجود است. برای عفونت‌های موضعی، کپسول‌های واژینال مؤثرتر هستند، اما برای پیشگیری یا اثرات بلندمدت، کپسول‌های خوراکی ترجیح داده می‌شوند. کپسول‌های خوراکی معمولاً روزانه ۱ تا ۲ کپسول به مدت ۸ هفته توصیه میشود. کپسول‌های واژینال، بسته به دستورالعمل محصول، معمولاً یک کپسول در شب به‌صورت واژینال استفاده میشود. در دوران بارداری و شیردهی، نوع و نحوه مصرف باید با تأیید پزشک انجام شود.
کپسول لاکتوفم زیست تخمیر: این مکمل حاوی مقادیر بالایی از باکتری‌های سودمند است که به برقراری تعادل فلور طبیعی واژن کمک می‌کند و میتواند در بهبود عفونت‌های واژینال مؤثر باشد.
کپسول پروفم پویا گسترش میلاد فارمد: این محصول حاوی پروبیوتیک‌هایی است که به حفظ محیط اسیدی واژن و پیشگیری از عفونت‌های زنان کمک می‌کند.
کپسول بایوفم واژ تک ژن فارما: این مکمل با انتقال مستقیم باکتری‌های پروبیوتیک به منبع عفونت، به بازسازی محیط طبیعی واژن و پیشگیری از عفونت‌های عودکننده کمک می‌کند.
- سیر
سیر با دارا بودن آلیسین در ترکیب خود، به‌عنوان یک ماده طبیعی با خاصیت ضد قارچ و آنتی‌بیوتیکی شناخته شده است و میتواند به‌صورت خوراکی (امن‌ترین روش) یا در محصولات موضعی (مانند کرم) برای کمک به درمان عفونت‌های قارچی و باکتریایی و تقویت سیستم ایمنی مفید باشد. مطالعات نشان داده‌اند که سیر تأثیر بسزایی در از بین بردن قارچ کاندیدا آلبیکنز (عامل اصلی عفونت قارچی) دارد و کرم واژینال ترکیبی از سیر و آویشن، در درمان عفونت قارچی به همان اندازه موثر بوده که کرم دارویی ضدقارچ معروف کلوتریمازول عمل می‌کند. سیر را یا می‌توانید به صورت خوراکی یا پماد مالیدنی استفاده کنید.
| روش مصرف خوراکی |
| روزانه ۱-۲ حبه سیر خام را له کرده و همراه با غذا مصرف کنید. برای اجتناب از طعم یا بوی سیر، می‌توانید از کپسول‌های سیر استفاده کنید. |
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- عسل
در مقالات علمی عسل طبیعی به دلیل خواص ضدمیکروبی، ضدقارچی، و ضدالتهابی خود میتواند به‌عنوان درمان مکمل برای هر دو نوع عفونت قارچی و باکتریایی واژن استفاده شود.
ترکیبات فعال موجود در عسل مانند پراکسید هیدروژن و متیل‌گلیوکسال رشد میکروارگانیسم‌های مضر را مهار کرده و با ایجاد یک محیط اسیدی ملایم به بازگشت تعادل فلور طبیعی واژن کمک می‌کند. همچنین به‌عنوان یک منبع طبیعی از ترکیبات ضدباکتریایی، خارش، قرمزی، و تحریک در ناحیه واژن را تسکین می‌دهد و میتواند در گسترش درمانهای جدید برای مقابله با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک مفید باشد.
| روش مصرف خوراکی |
| ۱-۲ قاشق چای‌خوری عسل طبیعی را ۱ الی ۲ بار در روز به صورت خالص بخورید. |
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- میخک
میخک به دلیل خواص قوی ضدباکتریایی و ضدقارچی خود میتواند به‌عنوان یک درمان مکمل در مقابله با عفونت‌های قارچی و باکتریایی مورداستفاده قرار گیرد. ترکیب فعال اصلی در اسانس میخک، اوژنول، با تخریب دیواره سلولی باکتری‌ها و ایجاد اختلال در غشای سلولی قارچ‌ها، از رشد و تکثیر آن‌ها جلوگیری می‌کند. تحقیقات علمی منتشر شده در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهند که اسانس میخک، به‌ویژه به دلیل خواص ضدمیکروبی قوی، نه‌تنها در درمان عفونت‌ها مؤثر است، بلکه در صنایع غذایی و تولیدداروهای ضدعفونی‌کننده نیز کاربرد بالقوه دارد. بااینحال، در عفونت‌های شدید، استفاده از درمانهای استاندارد مانند آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است و مصرف میخک باید بادقت و روش‌های ایمن انجام شود.
| روش مصرف خوراکی |
|
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- شیاف واژینال سیاهدانه (فیتوواژکس)
شیاف واژینال سیاهدانه به دلیل خواص ضدقارچی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود میتواند به‌عنوان یک درمان مکمل برای عفونت‌های قارچی (مانند کاندیدا آلبیکنس) و عفونت‌های باکتریایی (مانند واژینوز باکتریایی – BV) استفاده شود. ترکیبات فعال موجود در سیاهدانه، مانند ثایموکینون، علاوه بر مهار رشد قارچ‌ها و باکتری‌های مضر به کاهش علائمی مانند خارش، سوزش، بوهای ناخوشایند و التهاب کمک می‌کند. بااینحال، در موارد شدید یا مکرر عفونت‌ها، استفاده از آن باید همراه با درمانهای استاندارد پزشکی انجام شود و پیش از مصرف، مشورت با پزشک توصیه میشود.
در ایران، شیاف واژینال فیتوواژکس از شرکت اکسیر گستر اسپادانا به‌عنوان یکی از بهترین محصولات گیاهی برای درمان عفونت‌های واژینال شناخته میشود. این شیاف حاوی ۱٪ روغن سیاهدانه است و در درمان عفونت‌های قارچی و باکتریایی واژن مؤثر است.
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- پرهیز از مواد تحریک‌کننده و دوش‌های واژینال
برخی افراد با استفاده از محلول‌های آماده و تجاری مخصوص شستشوی واژینال، جوش‌شیرین و آب دوش‌های واژینال می‌گیرند. شوینده‌های قوی میتواند تعادل طبیعی باکتری‌ها و pH واژن را مختل کند و به‌جای کمک به درمان، باعث تشدید عفونت‌های قارچی و باکتریایی شود. این مواد اغلب با از بین بردن باکتری‌های مفید واژن، رشد میکروارگانیسم‌های مضر را تسهیل می‌کنند. به همین دلیل، توصیه میشود برای شستشوی واژن از آب ولرم و مواد شوینده ملایم که مخصوص ناحیه تناسلی طراحی شده‌اند استفاده کنید و از هرگونه دوش واژینال یا مواد معطر اجتناب کنید.
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد
لباس‌های نخی و گشاد به دلیل خاصیت تنفس‌پذیری و جذب رطوبت، محیطی خشک و مناسب برای کاهش رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها فراهم می‌کنند. برخلاف لباس‌های تنگ و ساخته‌شده از الیاف مصنوعی که رطوبت را حفظ کرده و دمای ناحیه تناسلی را افزایش می‌دهند، این نوع لباس‌ها از تجمع رطوبت و ایجاد محیطی مناسب برای رشد میکروارگانیسم‌های مضر جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین، انتخاب لباس‌های گشاد و نخی به‌عنوان بخشی از پیشگیری و درمان عفونت‌های واژینال توصیه میشود
درمانهای متمایز برای عفونت قارچی و باکتریایی
عفونت قارچی
عفونت قارچی واژن که معمولاً توسط قارچ کاندیدا آلبیکنس ایجاد میشود، یکی از شایع‌ترین عفونت‌های واژینال است. عواملی مانند استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، سیستم ایمنی ضعیف، بارداری، یا دیابت می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. عفونت قارچی به‌راحتی با داروهای ضدقارچ خوراکی یا موضعی درمان میشود و تغییرات در سبک زندگی، مانند پوشیدن لباس‌های نخی و اجتناب از محیط‌های مرطوب، به پیشگیری از آن کمک می‌کند. برخی درمانهای خانگی که پشتوانه علمی دارند برای عفونت‌های قارچی در ادامه توضیح داده میشود.
- روغن اورگانو (پونه کوهی)
روغن ارگانو یکی از درمانهای طبیعی موردتوجه برای عفونت‌های قارچی، از جمله عفونت‌های قارچی واژن، است. این روغن حاوی ترکیبات قدرتمند ضدقارچی مانند تیمول و کارواکرول است که به مبارزه با قارچ‌ها، از جمله کاندیدا آلبیکنز، کمک می‌کنند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که اورگانوی وحشی رشد کاندیدا آلبیکنس را مؤثرتر از هر روغن ضروری دیگری که از گیاهان لامیاسه گرفته شده است، متوقف یا مهار می‌کند.
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- روغن نارگیل
روغن نارگیل ارگانیک خام دارای خواص ضدقارچ است و نشان داده شده است که با قارچ کاندیدا آلبیکنس مبارزه می‌کند.
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- بوریک اسید
کپسول‌های اسید بوریک واژینال برای زنانی که عفونت قارچی به‌ویژه عفونت‌های مکرر دارند یک روش درمانی قوی است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که ژل ۵ درصد اسید بوریک به طور قابل‌توجهی علائم کاندیدا آلبیکانس را کاهش می‌دهد. این ژل رشد قارچ را مهار می‌کند، از ایجاد ضایعات واژینال جلوگیری می‌کند. بااینحال، استفاده صحیح و تحت‌نظر پزشک از این ماده بسیار مهم است، زیرا مصرف نادرست میتواند خطرناک باشد.
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- روغن درخت چای (Tea Tree Oil)
روغن درخت چای حاوی ترکیبات فعالی مانند ترپینن-۴-اول است که میتواند رشد قارچ‌ها و مخمرها، از جمله کاندیدا آلبیکنز (عامل اصلی عفونت قارچی واژن)، را متوقف کند. با کاهش رشد عوامل عفونت‌زا، علائم التهاب، خارش و سوزش بهبود می‌‌یابند.
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
روش اول
روش دوم
روش سوم
|
- رژیم غذایی
قارچ‌ها به‌شدت از شکر سفید، قند، شیرینی‌ها، نوشابه‌ها، و سایر مواد غذایی فراوری‌شده تغذیه می‌کنند و مصرف زیاد این مواد میتواند باعث رشد سریع‌تر و شدیدتر قارچ شود. کاهش مصرف کربوهیدرات‌های فراوری‌شده مثل نان و برنج سفید و پاستای سفید نیز در این دوران توصیه میشود.
با کاهش شکر در رژیم غذایی علاوه بر تقویت سیستم ایمنی می‌توانید رشد قارچ‌ها را مهار کنید، اما این توصیه برای عفونت باکتریایی اهمیت کمتری دارد.
اگر پوست واژن یا اطراف آن حساس شده باشد (به دلیل استفاده مکرر از محصولات)، استفاده از روغن‌ها یا درمانهای موضعی خانگی ممکن است تحریک را بدتر کند.
عفونت باکتریایی
عفونت باکتریایی رحم که ممکن است با علائمی مانند درد لگن، تب، ترشحات غیرطبیعی و خونریزی همراه باشد، نیازمند تشخیص و درمان پزشکی است، زیرا عفونت‌های درمان‌نشده می‌توانند به عوارض جدی مانند بیماری التهابی لگن (PID) منجر شوند. بااینحال، درمانهای خانگی می‌توانند به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک کنند، اما جایگزین درمانهای آنتی‌بیوتیکی تجویز شده توسط پزشک نیستند. آنتی‌بیوتیک‌ها درمان اصلی و مهم‌ترین روش برای بهبود عفونت‌های باکتریایی واژن هستند.
- زنجبیل
جامعه علمی زنجبیل را به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی می‌شناسد. علاوه بر خاصیت ضدمیکروبی، بررسی‌ای در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که زنجبیل دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد التهابی و ضد انعقاد خون است. همچنین مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که زنجبیل میتواند طیف وسیعی از باکتری‌ها را به طور موثر مهار کند.
| روش مصرف خوراکی |
|
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
|
- سرکه سیب
سرکه سیب به دلیل وجود اسید استیک دارای خواص ضدباکتریایی اثبات‌شده‌ای در مطالعات آزمایشگاهی است و میتواند رشد برخی از باکتری‌های مضر مانند Escherichia coli و Staphylococcus aureus را مهار کند. این ویژگی‌ها ناشی از تغییر pH و ایجاد محیط نامناسب برای رشد باکتری‌هاست. بااینحال، اثربخشی سرکه سیب در درمان عفونت‌های رحم و واژن به طور کامل در مطالعات بالینی انسانی تأیید نشده است. استفاده از آن به‌عنوان یک درمان مکمل ممکن است مفید باشد، اما برای درمانهای اصلی یا جایگزین، نیاز به شواهد علمی بیشتری وجود دارد.
| روش مصرف خوراکی |
|
| روش مصرف موضعی (خارجی) |
روش اول
روش دوم: حمام نشین
|
سرکه سیب نباید در درمان عفونت قارچی واژن استفاده شود، زیرا ممکن است تعادل pH واژن را مختل کرده و علائم را بدتر کند. قارچ کاندیدا معمولاً در محیط اسیدی رشد می‌کند، و استفاده از سرکه سیب ممکن است محیط را برای رشد قارچ‌ها مناسب‌تر کند.
سؤالات متداول
آیا عفونت قارچی خودبهخود خوب میشود؟
عفونت قارچی خفیف بهندرت خودبهخود برطرف میشود، اما معمولاً این اتفاق نمیافتد و بهتر است عفونت را درمان کنید، حتی اگر علائم خفیف باشند. عدم درمان عفونت قارچی میتواند خطر گسترش آن به اندامهای دیگر و بروز عفونت سیستمیک را افزایش دهد که ممکن است عوارض جدیتری به همراه داشته باشد.
آیا واژینوز باکتریایی در اثر رابطه جنسی ایجاد میشود؟
واژینوز باکتریایی به طور مستقیم یک عفونت مقاربتی نیست، اما فعالیت جنسی، به‌ویژه با داشتن چندین شریک یا رابطه جنسی محافظت‌نشده، میتواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. این عفونت ناشی از عدم تعادل باکتری‌های طبیعی واژن است.
آیا نشستن در آب گرم میتواند عفونت قارچی را درمان کند؟
نشستن در وان آب گرم، اما نه با دمای زیاد، میتواند به کاهش علائم عفونت قارچی کمک کند، زیرا گرمای معتدل ممکن است باعث آرامش و تسکین خارش و سوزش شود. بااینحال، آب گرم بهتنهایی درمانی برای عفونت قارچی نیست و استفاده از درمانهای دارویی ضروری است.
آیا شستشوی واژن با آن نمک میتواند در بهبود علائم کمک کند؟
شستشوی ناحیه تناسلی با آب گرم و نمک میتواند به تسکین علائم و بهبود جریان خون در آن ناحیه کمک کند و بخشی از فرایند طبیعی بهبودی باشد. بااینحال، شستشوی قسمت‌های خصوصی با آب‌نمک به‌عنوان یک درمان مؤثر برای عفونت واژن توصیه نمی‌شود.
چگونه با عفونت قارچی بخوابیم؟
لباس‌های نخی گشاد بپوشید. از پوشیدن نایلون یا سایر پارچه‌هایی که گرما و رطوبت را نزدیک به پوست نگه می‌دارند، خودداری کنید. سعی کنید بدون لباس زیر بخوابید. از خاراندن خودداری کنید.
آیا آب کرفس به درمان عفونت قارچی کمک می‌کند؟
باوجود این باور رایج، هیچ مدرکی وجود ندارد که آب کرفس به درمان عفونت قارچی کمک کند. بااینحال، به نظر می‌رسد که خطر ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs) را کاهش می‌دهد که میتواند باعث علائمی مانند درد، خارش و سوزش در ناحیه واژن شود.
آیا نوشیدن آب فراوان میتواند عفونت قارچی را از بین ببرد؟
درحالی‌که هیدراتاسیون به مدیریت فلور واژن کلی کمک می‌کند و میتواند باعث تغییر سطح pH شود و کاهش یا ازبین‌بردن قارچ را آسان‌تر می‌کند، نوشیدن آب بهتنهایی معمولاً قارچ را از بین نمی‌برد.
آیا عفونت قارچی واژینال زنان باعث عفونت قارچی کشاله ران آقایون بعد از رابطه جنسی میشود؟
بله، عفونت قارچی واژینال در زنان میتواند به آقایان در طول رابطه جنسی منتقل شود و باعث عفونت قارچی در ناحیه کشاله ران یا آلت تناسلی شود. برای پیشگیری، درمان همزمان دو طرف و رعایت بهداشت ضروری است.
آیا زاج سفید و آبزن چهارگل در درمان عفونت‌های واژن تأثیر دارند؟
زاج سفید به دلیل خواص ضدباکتریایی در برخی مطالعات علمی برای مهار باکتری‌ها مؤثر شناخته شده، اما استفاده از آن برای عفونت‌های واژینال نیازمند تحقیقات بیشتری است. در مورد آبزن چهارگل، شواهد علمی محدودی وجود دارد و بیشتر در طب سنتی برای کاهش عفونت‌ها و التهاب استفاده میشود.