یک پروتز پای مصنوعی از قسمت‌های مختلفی همچون سوکت، اتصالات، سیستم تعلیق، مفصل و پنجه تشکیل شده‌اند که هرکدام انواع مختلفی برای کاربردهای متنوع دارند. عواملی همچون وزن، میزان فعالیت، محل قطع عضو و مقدار بودجه‌ی شخص در خرید اجزای پروتز پای مصنوعی تأثیرگذار است. هرچه وزن و فعالیت فرد بیشتر باشد، به پروتزی با اجزای مقاوم‌تر و سبک‌تر نیاز است. برای مثال برای افراد دارای قطع‌شدگی بالای زانو که فعالیت کمی دارند، زانوی مکانیکی و پنجه تک‌محوره می‌تواند کافی باشد و برای افرادی که فعالیت بالایی دارند، زانوهای هیدرولیکی و پنجه‌های کربنی و چند محوره مناسب هستند.
قیمت پای مصنوعی نیز باتوجه‌به فناوری و مواد اولیه بکار رفته در پروتز افزایش می‌یابد. پای مصنوعی مناسب هر شخص، توسط متخصص پروتز انتخاب و شخصی‌سازی میشود. استفاده از پای مصنوعی، نیاز به آموزش و مراقبت‌هایی دارد که توسط متخصص آموزش داده میشوند. به‌علاوه، حفظ سلامت عضو باقی‌مانده با شرکت در جلسات توان‌یابی و فیزیوتراپی نیز مهم است.
کدام پای مصنوعی برای من مناسب‌تر است؟
آیا میتوانم از پای مصنوعی استفاده کنم؟
سلامت عمومی و بهبود کامل عضو باقی‌مانده برای استفاده از پروتز پای مصنوعی الزامی است. بررسی و تأیید این مسئله ممکن است مدتی طول بکشد؛ مخصوصاً اگر محل جراحی به طور کامل بهبود پیدا نکرده است. پزشک با انجام معاینات، سلامت عمومی بدن و عضو باقی‌مانده را بررسی میکنند.
معایناتی که برای تشخیص آمادگی فرد برای استفاده از پروتز انجام میشوند در ادامه معرفی و توضیح داده شده‌اند:
بررسی پزشکی
بررسی پزشکی شامل بررسی سلامت عمومی و سلامت اندام باقی‌مانده است. هدف از این کار نیز جلوگیری از به‌وجودآمدن مشکلات بعدی در اثر استفاده از پروتز پای مصنوعی است. در صورت عدم بررسی این مسائل، ایجاد عفونت، زخم، آسیب‌های ساختاری و بیماری‌های دیگر محتمل خواهند بود.
در ادامه این دو مورد به‌صورت جداگانه بررسی شده‌اند:
- بررسی از نظر سلامتی عمومی: سلامت عمومی تأثیر زیادی بر سرعت بهبودی شخص پس از عمل قطع عضو خواهد گذاشت. بیماری‌هایی مانند دیابت و مشکلات قلبی عروقی سرعت بهبودی را کاهش خواهند داد. به‌علاوه استفاده از پای مصنوعی نیاز به توان بدنی و سلامت جسمانی کافی دارد. داشتن بیماری‌های زمینه‌ای خطر مشکلاتی همچون عفونت را نیز افزایش می‌دهند. به همین دلیل درصورتی‌که شخص به بیماری‌های خاصی مبتلا باشد، باید آنها را زیر نظر متخصص مربوطه مدیریت و درمان کند. کنترل قند و فشارخون از این دسته اقدامات هستند. پس از کنترل این بیماری‌ها با روش‌هایی همچون رعایت رژیم غذایی و ورزش‌کردن، شخص می‌تواند با مشورت متخصص از پروتز پای مصنوعی استفاده کند.
- بررسی سلامت اندام: سلامت اندام پس از جراحی قطع عضو نیز بسیار مهم است. استامپ یا بخش قطع شده نباید درد و عفونت داشته باشد. استفاده از پای مصنوعی درحالی‌که در عضو باقی‌مانده عفونت وجود دارد باعث بروز مشکلات بیشتر میشود. همچنین باید وضعیت ستون فقرات، لگن و پای دیگر نیز باید بررسی شود. استفاده از پای مصنوعی در صورت وجود سایر مشکلات اسکلتی – عضلانی می‌تواند باعث بدراه رفتن و اخلال در انداختن وزن بر پای مصنوعی خواهد شد که این امر در سلامت کلی بدن تأثیرگذار بوده که در نهایت کمردرد، زانودرد و مشکلات ثانویه جدی‌تر را در پی خواهد داشت.
بررسی استامپ یا اندام باقی‌مانده
استامپ یا اندام باقی‌مانده پس از جراحی نقش کلیدی در انتخاب و استفاده از پای مصنوعی دارد. این قسمت به دلیل اتصال به پروتز و تحمل وزن باید دارای ویژگیهای لازم باشد تا شخص بتواند از پای مصنوعی استفاده کند.
در ادامه دو مورد از ویژگیهای مهم اندام باقی‌مانده که باید توسط شخص بررسی شود معرفی شده‌اند:
- شکل و اندازه: شکل و اندازه عضو باقی‌مانده از لحاظ قالب‌گیری و تحمل وزن مهم است. اگر استامپ متورم باشد، در قالب‌گیری مشکل به وجود خواهد آمد و باید پس از برطرف‌شدن ورم اقدام به تهیه پروتز کرد. از طرفی اندازه عضو نیز مهم است. اگر عضو باقی‌مانده سطح کمی داشته باشد و شکل و حالت خود را ازدست‌داده باشد، امکان تحمل وزن ممکن است وجود نداشته باشد. برای آماده‌سازی محل اتصال بهتر است فرد اقداماتی مثل استفاده از یخ برای کاهش تورم انجام دهد و از پزشک معالج خود مشورت بگیرد.
- شرایط پوست: استفاده از پای مصنوعی باعث فشار به پوست در عضو باقی‌مانده و تعریق بیش از حالت معمول خواهد شد. این تعریق و فشار در صورت وجود زخم و تاول مشکل‌ساز خواهد شد. به همین دلیل بررسی سلامت پوست در محل عضو باقی‌مانده که قرار است تحت‌تأثیر استفاده از پای مصنوعی قرار بگیرد بسیار مهم است. شخص پس از عمل بهتر است از پماد یا دارو برای ترمیم بهتر محل جراحی استفاده کند و با رعایت بهداشت از ایجاد عفونت در محل بخیه‌ها جلوگیری کند. در صورت بهبود کامل پوست و محل جراحی و داشتن سایر شرایط می‌توان به متخصص پروتز برای گرفتن پای مصنوعی مراجعه کرد.
توانایی حرکتی
راه‌رفتن با یک پای مصنوعی قطعاً در ابتدا و تا زمان عادت‌کردن به پروتز، فشار فیزیکی مضاعفی به بدن وارد خواهد کرد. به همین دلیل ارزیابی توانایی حرکتی و فیزیکی شخص مهم است.
مسائل مهم و تأثیرگذار در توانایی حرکتی شخص در ادامه این بخش توضیح داده شده‌اند:
- قدرت عضلانی: شخص برای تحمل وزن اضافی در پای سالم و فشار روی عضو قطع شده نیاز دارد محدوده حرکتی و قدرت عضلات خود را ارزیابی و در صورت نیاز با کمک یک متخصص طب فیزیکی بهبود ببخشد.
- تعادل: فردی که به دنبال استفاده از پای مصنوعی است، باید بتواند تعادل خود را به‌خوبی حفظ کند. این امر در اوایل استفاده از پروتز چالش‌برانگیزتر است. در صورت عدم تعادل مناسب، می‌توان این مسئله را با تمرینات مرتبط بهبود بخشید.
کدام پای مصنوعی برای من مناسب‌تر است؟
پروتزهای پای مصنوعی تنوع بسیار بالایی دارند و پای مصنوعی برای هر فرد، متناسب با نیازهای آن شخص باید انتخاب شود. سطح قطع عضو، شرایط فرد، بودجه و میزان فعالیت فرد از عوامل تأثیرگذار در انتخاب پای مصنوعی هستند. از اجزای پای مصنوعی می‌توان به سوکت، سیستم تعلیق، مفصل زانو، مچ و پنجه پا نام برد که هر کدام از این اجزا وظیفه خاصی را بر عهده دارند و بر اساس میزان فعالیت و سایر شرایط از میان انواع مختلف، اجزای مناسب انتخاب میشود.
این اجزا در ادامه توضیح داده و انواع آنها نیز معرفی شده‌اند:
انواع سوکت پای مصنوعی
سوکت تنها بخشی از پای مصنوعی است که باید با قالب‌گیری و برای هر فرد جداگانه در کلینیک، به‌صورت اختصاصی طراحی و ساخته شود. سوکت پای مصنوعی را به استامپ یا عضو باقی‌مانده متصل می‌کند. وظیفه اصلی سوکت توزیع وزن مناسب روی عضو باقی‌مانده است. به همین دلیل این سوکت‌ها مطابق با شکل استامپ ساخته میشوند. برای کاهش حساسیت و التهاب در پوست نیز از بخشی به نام لاینر در داخل سوکت استفاده میشود. جنس لاینر معمولاً طوری طراحی میشود که انعطاف‌پذیر باشد و فشار کمی به محل اتصال با پوست وارد کند. سوکت‌ها بر اساس کاربرد دارای دو نوع سیلیکونی و کربنی هستند.
در این قسمت انواع سوکت‌ها معرفی شده‌اند:
سیلیکونی
این نوع از سوکت‌ها راحت بوده و از عضو باقی‌مانده‌ی پا به‌خوبی حمایت میکنند. این سوکت‌ها با خشک نگه‌داشتن پوست امکان ایجاد زخم و التهاب پوستی را کاهش می‌دهند. برخی از این سوکت‌های سیلیکونی دارای مواد ضد رشد باکتری بوده که احتمال ایجاد زخم و التهاب پوستی را کاهش می‌دهند. این نوع از سوکت‌ها بیشتر برای افرادی استفاده میشوند که به دلیل فعالیت بیشتر یا وضعیت قسمت باقی‌مانده از پا، به سوکت‌های نرم‌تری احتیاج دارند.
کربنی
یکی دیگر از انواع سوکت در پاهای مصنوعی، سوکت کربنی است. این نوع از سوکت‌ها با قالب‌گیری بهتر به‌دور پا باعث افزایش راحتی در هنگام راه‌رفتن خواهند شد. وزن کم سوکت، دوام بالا، تناسب بهتر با عضو باقی‌مانده و جلوگیری از انتقال ضربه به بدن از مزایا و هزینه بالا، نیاز به تخصص بیشتر برای ساخت و انعطاف پایین نیز از معایب این نوع از سوکت‌ها هستند.
انواع سیستم تعلیق پای مصنوعی
سیستم تعلیق در پای مصنوعی نقش کلیدی در اتصال پروتز به عضو باقی‌مانده و کاهش انتقال ضربه به بدن را دارد.
در این قسمت مدل‌های مختلفی از سیستم‌های تعلیق در پاهای مصنوعی معرفی شده‌اند:
مکش
در ساخت پاهای مصنوعی با سیستم تعلیق مکش، از یک لاینر نرم، شیر خروج یک‌طرفه هوا و یک نگه دارنده استفاده میشود. زمانی که وزن روی پا انداخته شود، هوا از شیر یک‌طرفه خارج میشود و یک مکش در قسمت بالایی ایجاد میشود که پا را در محل خود نگه می‌دارد. این نوع از پا بیشتر برای افرادی استفاده میشود که عضو باقی‌مانده‌ی آنها دارای شکلی ثابت است و تغییر نمی‌کند (برای مثال استامپ آنها متورم نشده‌اند یا کاهش و افزایش وزن زیادی ندارند). از مزایای این سیستم مکش، کاهش حرکت بین پا و سوکت و توزیع یکسان وزن بر عضو باقی‌مانده است که این مسئله پایداری و راحتی را افزایش می‌دهد.
قفل شاتل لاک
در این نوع از پای مصنوعی، در پایین لاینر یک پین قرار دارد که در داخل یک قفل شاتل لاک فرورفته است. این نوع قفل عمدتاً در پروتزهای پای زیر زانو کاربرد دارد و عملکرد آن به این صورت است که پس از قرارگیری پای مصنوعی، یک میله‌ی کوچک که به لاینر وصل است، وارد یک قفل مکانیکی میشود و در آنجا قفل میشود. مزایای این سیستم اتصال بسیار ایمن و جلوگیری از جداشدن پا در هنگام استفاده است. استفاده و تنظیم راحت و اتصال مطمئن، این نوع از پای مصنوعی را به انتخابی مناسب برای بسیاری از افراد مخصوصاً افراد با فعالیت بالا تبدیل کرده است.
کمربندی
این نوع از پاها دارای سیستم تعلیق با بند و سگک‌هایی هستند که پای مصنوعی را به عضو باقی‌مانده متصل نگه دارند. هزینه پایین‌تر، تنظیم راحت در طول روز، تطبیق با تغییر اندازه جزئی استامپ در طول زمان از مزایای این نوع سیستم تعلیق است. این ابتدایی‌ترین و به‌تبع آن، ارزان‌ترین سیستم تعلیق مورداستفاده در پاهای مصنوعی است.
انواع مفصل مچ پای مصنوعی
مفصل مچ در پاهای مصنوعی نقش قوزک پا را ایفا می‌کند. ظاهر بهتر و محدوده حرکت بیشتر از مزایای استفاده از پروتز پای دارای مفصل مچ است. ظاهری بهتر و شبیه‌تر به پای واقعی باعث بهبود اعتمادبه‌نفس شخص خواهد شد.
در ادامه این بخش، چند مورد از مفصل‌های استفاده شده در پاهای مصنوعی معرفی شده‌اند:
تک‌محوری
این نوع مفصل فقط در یک راستا یعنی جلو و عقب حرکت می‌کند به همین دلیل به افراد با تحرک کمتر پیشنهاد میشود. اما به دلیل همین سادگی و محدودیت، پایداری بیشتری داشته و قیمت کمتری نسبت به سایر مفاصل پیچیده‌تر دارد. مزیت استفاده از این نوع مفاصل راحتی بیشتر فرد در هنگام راه‌رفتن بر سطوح ناهموار نسبت به پای بدون مفصل است.
دومحوری
برای ایجاد نرمی و کنترل در حرکت از این مفاصل استفاده میشود. این مفاصل میتوانند در دو محور جلو عقب و چپ و راست خم شوند. این مسئله باعث ایجاد محدوده حرکتی و راحتی بیشتر در هنگام راه‌رفتن روی سطوح ناهموار میشود. مقاومت کمتر نسبت به مفاصل تک‌محور در کنار راحتی برای تحرک بیشتر از ویژگیهای اصلی این مفاصل هستند. محدوده حرکتی بیشتر در نهایت باعث حفظ تعادل راحت‌تر و فشار کمتر به عضو باقی‌مانده است.
دارای پردازنده
برای بهبود عملکرد پای مصنوعی از این فنّاوری نسبتاً جدید استفاده میشود. این مفاصل از حسگر و ریزپردازنده‌هایی استفاده می‌کند که الگوی حرکت شخص را پردازش میکنند. این پردازش محدوده حرکت و نرمی مفصل را تنظیم و از حرکت‌های ناگهانی و آسیب‌زا جلوگیری خواهد کرد. استفاده از این فناوری در جهت راحتی و ایمنی فرد خواهد بود. گام برداشتن طبیعی‌تر، راحتی بیشتر و خطر افتادن کمتر، از مزایای استفاده از این مفاصل است. این مفاصل برای افراد فعال مناسب هستند و در ورزش‌هایی که پرش در آنها بیشتر هستند، پرکاربردترند.
هوشمند
این مچ پا از هوش مصنوعی و حسگرهای بسیار پیشرفته استفاده کرده و حرکت و پاسخ مناسب را در هنگام راه‌رفتن پیش‌بینی می‌کند. تنظیمات و شخصی‌سازی بالا از مزایای این مفاصل هستند. آنها همچنین از رفتار و نحوه راه‌رفتن شخص، الگو می‌گیرند و به‌مرورزمان استفاده از آنها بهتر نیز خواهند شد. کسانی که فعالیت بالا دارند از این مفاصل میتوانند بهتر استفاده کنند. هزینه بسیار بالا در زمان خرید و در زمان انجام تعمیرات و همچنین فناوری پیچیده در این نوع از مفاصل، آنها را برای بسیاری از افراد غیرقابل‌دسترس کرده است.
زیبایی
این نوع از مچ‌ها بر جنبه زیبایی در پاهای مصنوعی تمرکز کرده‌اند و هدف اصلی آنها افزایش اعتمادبه‌نفس فرد استفاده‌کننده است. طراحی آنها شبیه به پای انسان است و کسانی که ظاهر برایشان از کاربرد بیشتر اهمیت دارد و فعالیت کمی دارند از این نوع پاها میتوانند استفاده کنند.
انواع مفصل زانو پای مصنوعی
در پاهای مصنوعی برای افزایش کارایی و محدوده حرکت از مفاصل در زانو نیز استفاده میکنند. در این قسمت مفاصل زانوی رایج مورداستفاده در پاهای مصنوعی معرفی شده‌اند:
مکانیکی
مفاصل مکانیکی محدوده حرکتی نسبتاً محدودی دارند و برای حرکات ابتدایی به سمت بالا و پایین طراحی شده‌اند. در برخی از مدل‌ها حرکت‌های جزئی جانبی هم امکان‌پذیر هستند. این مفاصل مقاوم، قابل‌اطمینان و ارزان‌تر هستند. افراد با سطح فعالیت پایین و وزن بالا معمولاً از این نوع مفاصل در پاهای مصنوعی خود استفاده میکنند.
زانوهای هیدرولیکی
در پروتزهای با مفصل زانوی هیدرولیکی از سیستم‌های هیدرولیکی برای کنترل حرکت استفاده میکنند. در سیستم‌های هیدرولیکی از یک مایع برای کنترل فشار و تعادل در پیستون بسته استفاده میشود. زانوهای هیدرولیکی به دلیل قدرت و کارایی بالاتر در بین برخی ورزشکاران و افراد دارای فعالیت‌های شدید، پرطرفداراند.
زانوهای هوشمند
این نوع از پروتزهای زانو از سیستم‌های الکترونیکی برای کنترل حرکت استفاده میکنند. زانوهای الکترونیکی قادر به تشخیص نوع حرکت و تنظیم بهینه حالت زانو بر اساس فعالیت فرد هستند. عملکرد این مفاصل همانند مفاصل هوشمند مچ پا است.
سایر اتصالات پای مصنوعی
پاهای مصنوعی دارای اتصالات مختلفی هستند و میتوانند از مواد مختلفی ساخته شده باشند که در وزن و استحکام نهایی پای مصنوعی اثر می‌گذارد.
در ادامه این قسمت جنس اتصالاتی که رایج‌تر هستند معرفی شده‌اند:
تیتانیومی
تیتانیوم به دلیل قدرت و دوام بالا، مقاومت در برابر خوردگی و سازگاری با بدن انسان ماده‌ای محبوب در ساخت پای مصنوعی به‌حساب می‌آید. مقاومت نسبت به وزن آن بالاست که وزن پا را نیز زیاد نمی‌کند. قیمت این ماده نه خیلی زیاد و نه خیلی کم است. خواص توصیف شده از این ماده، آن را به گزینه‌ای مناسب در ساخت پروتز پای مصنوعی که نیاز به‌راحتی و استحکام بالا دارد تبدیل کرده است.
آلومینیومی
یکی دیگر از مواد محبوب در ساخت اتصالات آلومینیوم است. این ماده نسبت به سایر مواد بسیار سبک‌تر است که وزن کلی پای مصنوعی را کمتر می‌کند. برخلاف سبک‌تر بودن، مقاومت خوبی را نیز از خود نشان می‌دهد. آلومینیوم همچنین در مقابل خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم است که همین امر دوام پای مصنوعی را بیشتر خواهد ساخت. از آلومینیوم برای ایجاد تعادل بین وزن و مقاومت در پای مصنوعی استفاده میشود.
فولادی
فولاد غالباً به مقاومت بسیار بالایش شناخته میشود. این ماده می‌تواند فشار و نیرو زیادی را تحمل کند و ماده مناسبی برای افزایش استحکام در پای مصنوعی است. دوام بالای آن عمر عضو مصنوعی را بسیار زیاد می‌کند. فولاد ضدزنگ به طور خاص در مقابل خوردگی مقاوم است و از این نوع فولاد باید در پاهای مصنوعی استفاده شود. از این ماده در قسمت‌هایی که به استحکام بالا نیاز دارد استفاده میشود. قیمت این اتصالات در ازای مقاومت نسبتاً بالا نیز پایین است. از معایب این اتصالات وزن بالاتر نسبت به گزینه‌های معرفی شده قبلی است.
آهنی
امروزه استفاده از آهن در اتصالات پاهای مصنوعی کمتر رایج است؛ اما درگذشته مرسوم‌تر بوده است. مقاومت نسبتاً خوب، وزن بالا و آسیب‌پذیری در مقابل خوردگی و زنگ‌زدگی از مزایا و معایب این ماده است. ممکن است امروزه در قسمت‌های جزئی و محدودی از آهن برای استحکام بیشتر استفاده شود که نیازمند استفاده از مواد ضدزنگ نیز هست.
انواع پای مصنوعی از نظر نوع پنجه
در قسمت انتهایی پای مصنوعی که با زمین تماس دارد پنجه قرار می‌گیرد. وظیفه این قسمت حفظ تعادل است و همانند تکیه‌گاه عمل می‌کند. از دو نوع پنجه می‌توان استفاده کرد که به قسمت بالایی متصل میشوند که از لحاظ مواد اولیه با هم متفاوت هستند و در شرایط مختلفی استفاده میشوند. این دو نوع در ادامه معرفی شده‌اند.
معمولی
این نوع از پنجه‌ها طراحی ساده‌ای دارند و مرسوم‌تر هستند. قسمت بالایی این پنجه‌ها محل اتصالی به قسمت‌های بالاتر داشته و قسمت پایین شبیه به‌پای انسان طراحی شده‌اند. هیچ‌گونه مفصلی در این نوع از پنجه‌ها وجود نداشته و وظیفه تحمل وزن بدن و زیبایی را بر عهده دارند.
کربنی
این نوع پنجه‌ها به سبکی معروف‌اند به همین دلیل برای افراد فعال و ورزشکار استفاده میشوند. آنها از فیبر کربن که شبیه به فنر عمل کرده تولید شده‌اند به همین دلیل در مصرف انرژی هنگام راه‌رفتن و پریدن صرفه‌جویی میشود. علی‌رغم سبکی مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند به همین دلیل در بین ورزشکاران انتخاب خوبی است. دونده‌های معلول بیشتر از این نوع پنجه‌ها استفاده میکنند.
فرایند دریافت پای مصنوعی در مرکز توانبخشی امید
شما می‌توانید با مراجعه به مرکز توانبخشی امید اقدام به دریافت پای مصنوعی متناسب با نیازها و شرایط خود کنید. مراحلی برای دریافت پای مصنوعی وجود دارند که در ادامه توضیح داده شده‌اند. در ابتدا مشاوره‌ای با پزشک برای اطمینان از سلامت عمومی و تشخیص پای مناسب برگزار میشود. سپس برای ساخت لاینر و سوکت قالب‌گیری از عضو باقی‌مانده انجام میشود. اجزای مختلف سر هم شده و نمونه‌ای آزمایشی در کنار آموزش‌های لازم به متقاضی داده میشود. پس از گذشت زمان معاینه مجدد انجام شده و پای مصنوعی دائمی به فرد تحویل داده میشود.
هرکدام از این مراحل در ادامه توضیح داده شده‌اند:
مشاوره اولیه
برای استفاده از پای مصنوعی فرد باید شرایط استفاده از آن را داشته باشد. برای اطمینان از این موضوع، معایناتی برای ارزیابی سلامت عمومی و سلامت عضو پس از جراحی قطع عضو انجام میشود. این کار در مرکز توانبخشی امید توسط پزشک انجام شده و معاینات به‌صورت تخصصی و دقیق صورت می‌گیرند. سپس بر اساس نیاز و سلامت عمومی فرد، پای مصنوعی مناسب انتخاب میشود.
قالب‌گیری از عضو باقی‌مانده
در مرحله بعد برای ساخت و طراحی قسمت‌های مختلف باید عضو باقی‌مانده اندازه‌گیری و قالب‌گیری شود. از این قالب‌گیری برای ساخت سوکت و لاینر استفاده میشود. قالب‌گیری معمولاً با مواد سیلیکونی انجام میشوند و پس از خشک‌شدن جدا شده و از آن‌های برای ساخت قطعات استفاده میشود.
اندازه‌گیری
از قالب گرفته شده در ساخت سوکت و اندازه‌گیری آن استفاده میشود. باتوجه‌به لایه داخلی و ضخامت سوکت، ابعاد سوکت کمی بزرگ‌تر بوده که برای هر فرد شخصی‌سازی میشود. جنس و قالب آن نیز بر اساس نیاز فرد و تشخیص پزشک تعیین میشود که بهترین عملکرد را داشته باشد.
ساخت سوکت آزمایشی و تهیه سایر اجزای پای مصنوعی
سایر اجزا در پای مصنوعی نیز بنا بر تشخیص پزشک و نیاز شخص انتخاب و سر هم میشوند و در نهایت با اتصال به هم آماده استفاده خواهند شد. این اجزا ممکن است از لحاظ اندازه، شکل ظاهری و تنظیمات عملکردی احتیاج به تنظیمات و تغییرات بیشتر باشند.
پرو اولیه و استفاده از سوکت آزمایشی
در ابتدا یک سوکت آزمایشی برای شخص ساخته میشود. این سوکت برای مدت دو هفته توسط فرد متقاضی پوشیده میشود تا راحتی و کارایی آن آزموده شود. این مرحله پیش‌نیاز ساخت سوکت اصلی است که در آن اصلاحات لازم شناخته شده و عملکرد آن نیز ارزیابی میشود.
آموزش استفاده
استفاده از پای مصنوعی نیاز به آموزش دارد. تنظیمات لازم، نحوه نصب و درآوردن و راه‌رفتن با آن از این دسته مسائل هستند. این آموزش‌ها به‌صورت اصولی و دقیق به فرد داده میشود تا بتواند به بهترین حالت ممکن از پای مصنوعی خود استفاده کند تا هم بیشترین کارایی را داشته باشد و هم عمر پای مصنوعی بیشتر شود. آموزش‌ها شامل برنامه‌ریزی پوشیدن پای مصنوعی به طور تدریجی و افزایش زمان استفاده به‌مرورزمان، پوشیدن و تنظیم اصولی، نگهداری و تعمیرات پای مصنوعی، ورزش و فیزیوتراپی برای تمرین حالت گام برداشتن و حفظ قدرت و انعطاف، موارد ایمنی و مراجعه دوره‌ای به پزشک است.
اسکن و ساخت سوکت دائمی
بر اساس نظرات فرد و بررسی‌های انجام شده در صورت لزوم اصلاحاتی روی سوکت اعمال شده و پس از نصب به فرد تحویل داده میشود. این سوکت در بهترین حالت پایداری و اتصال و تطابق با عضو باقی‌مانده است.
جلسات تکمیلی
طبق زمان‌بندی منظمی پس از تولید پای مصنوعی، فرد باید به متخصص پروتز مراجعه کند تا از سالم‌بودن پای مصنوعی و عملکرد درست آن مطمئن شود. این مراجعات علاوه بر اطمینان از سالم‌بودن پای مصنوعی، برای اطمینان از سلامت شخص و بررسی تغییرات ایجاد شده در عضو باقی‌مانده نیز می‌باشد.
هزینه پروتز پای مصنوعی
هزینه پروتز پای مصنوعی به عواملی زیادی همچون محل قطع عضو، جنس و شکل سوکت، نوع سیستم تعلیق، نوع پنجه، جنس اتصالات و نوع مفاصل بستگی دارد. هرچقدر فناوری بکار رفته پیچیده‌تر و طراحی نوین‌تر باشد هزینه آن نیز به‌تبع بیشتر است؛ بنابراین این هزینه بسیار بستگی به تقاضای خود فرد از کلینیک دارد. این هزینه در پروتزهای زیر زانو از ۴۰ میلیون و در پروتزهای بالای زانو از ۲۰۰ میلیون تومان شروع میشود. به دلیل وارداتی بودن این قطعات هزینه را باید با کلینیک بررسی کرد.
نحوه مراقبت از پای مصنوعی
استفاده از پای مصنوعی نیاز به مراقبت‌های خاصی هم دارد. همه این مراقبت‌ها اما مربوط به پروتز نیست. علاوه بر مراقبت از پروتز، باید از عضو باقی‌مانده و سایر بخش‌های بدن نیز مراقبت کرد. در ادامه مراقبت‌های مربوط به هرکدام از این موارد توضیح داده شده‌اند.
مراقبت از پروتز
مراقبت از پروتز شامل دو مرحله تمیزکردن و بازرسی منظم آن است. سوکت پروتز به طور منظم باید با صابون و آب شسته شود تا ناراحتی‌های پوستی و عفونت برای فرد به وجود نیاید. پیش از استفاده از خشک‌بودن سوکت اطمینان کسب کنید. به طور منظم نیز باید پای مصنوعی را بررسی کنید. این کار برای تشخیص خرابی‌هایی مانند ترک‌خوردن یا شل‌شدن اعضای پروتز است. در صورت تشخیص این نشانه‌ها باید با متخصص پروتز خود تماس بگیرید.
مراقبت از اندام باقی‌مانده
مراقبت شامل تمیزکردن و شستشوی اندام در محل تماس با پروتز به‌صورت روزانه، مرطوب کردن پوست با مرطوب‌کننده‌های غیر روغنی، بازرسی‌های روزانه برای تشخیص احتمالی التهاب پوستی یا خشکی، بهداشت سوکت، اطمینان از تطبیق کامل سوکت با اندام باقی‌مانده و تنظیم اصولی پروتز است. در صورت تشخیص هر مشکل و یا تغییر در اندام باقی‌مانده به متخصص خود مراجعه کنید.
مراقبت از سایر اجزا بدن
انجام ورزش‌های کششی و تقویتی برای حفظ دامنه حرکتی و حرکات اصلاحی برای جلوگیری از مشکلات اسکلتی در بدن، مراقبت‌های لازم برای پیشگیری یا درمان بیماری‌های زمینه‌ای همچون دیابت از مراقبت‌های لازم برای سایر اجزای بدن هستند که شخص در هنگام استفاده از پروتز باید از آنها پیروی کند.
سؤالات متداول
آیا میتوانم با پای مصنوعی رانندگی کنم؟
افراد دارای پای مصنوعی میتوانند رانندگی کنند، اما نیاز به تمرین و تطابق با پروتز دارند. رانندگی با پای مصنوعی نیاز کسب مهارت کافی برای استفاده از آن است که پس از مدتزمان کافی به دست خواهد آمد. این محدودیت در افرادی که پای چپ آنها مصنوعی است کمتر است؛ زیرا نیازمند کنترل و حرکت کمتری است و با استفاده از خودروهایی با گیربکساتوماتیک بر طرف خواهد شد.
آیا میتوانم با پای مصنوعی ورزش کنم؟
بسیاری از افراد با پای مصنوعی میتوانند ورزش کنند. انواع خاصی از پروتزها برای ورزشکاران طراحی شده‌اند که به آنها کمک می‌کند تا فعالیت‌های مختلفی مانند دویدن، شنا، و وزنه‌برداری را انجام دهند. استفاده از مواد کربنی در این پروتزها رایج‌تر هستند.
آیا میتوانم با پای مصنوعی شنا کنم؟
برخی پروتزها ضدآب هستند و برخی دیگر نیز مخصوصاً برای شناکردن ساخته شده‌اند. بهتر است قبل از شناکردن یا برخورد پروتز با آب، با متخصص پروتز خود در این باره مشورت کنید.
چه مدت بعد از قطع عضو باید پای مصنوعی دریافت کنم؟
معمولاً پس از بهبود جراحی و زمانی که تورم کاهش‌یافته است، یعنی حدود ۴ تا ۸ هفته بعد از قطع عضو، فرد می‌تواند پروتز دریافت کند. پس از گذشت زمان بیشتر معمولاً عضو باقی‌مانده دچار تغییر شکل خواهد شد که فرایند دریافت پای مصنوعی را دشوارتر خواهد کرد.
کدام پروتز برای افراد ورزشکار مناسب‌تر است؟
پروتزهای مخصوص ورزشکاران، مانند پروتزهای کربنی برای دویدن، مناسب‌ترین گزینه‌ها هستند. این پروتزها سبک، مقاوم و انعطاف‌پذیر هستند و به بهبود عملکرد ورزشی کمک میکنند.
بهترین پروتز پا در ایران در کدام مرکز انجام میشود؟
بهترین پروتز پا در ایران ممکن است بسته به نیاز فرد متفاوت باشد، اما مراکزی مانند “مرکز توانبخشی امید” از جمله مراکز معتبر است که پروتزهای باکیفیت ارائه می‌دهد.
پای مصنوعی ژله‌ای چیست؟
در این پروتزهای مصنوعی از لاینرهای ژله‌ای که عموماً از جنس سیلیکون هستند استفاده شده است. این لاینرها به دلیل نرمی بیشتر، راحت‌تر هستند و فشار کمتری به عضو باقی‌مانده وارد میکنند و در بین افراد دیابتی بیشتر کاربرد دارد.
پای مصنوعی بالای زانو چگونه کار می‌کند؟
پای مصنوعی بالای زانو دارای یک مفصل مصنوعی است که جایگزین زانوی طبیعی میشود. این پروتزها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که حرکات طبیعی زانو را تقلید کنند و به فرد امکان حرکت راحت‌تری را بدهند.
پای مصنوعی زیر زانو چه ویژگی‌هایی دارد؟
پای مصنوعی زیر زانو شامل ساق و مچ مصنوعی است و برای افرادی که پای خود را از زیر زانو ازدست‌داده‌اند مناسب است. این پروتزها سبک‌تر و استفاده از آنها سادهتر است.
پای مصنوعی برای دیابتی‌ها چگونه انتخاب میشود؟
پای مصنوعی برای دیابتی‌ها باید از موادی ساخته شود که به پوست آسیب نرساند و قابلیت تهویه داشته باشد. پروتزهای ژله‌ای یا سیلیکونی معمولاً برای این افراد مناسب‌تر هستند.
قیمت پای مصنوعی هوشمند چقدر است؟
قیمت پای مصنوعی هوشمند بسته به ویژگی‌ها و تکنولوژی‌های به‌کاررفته متفاوت است. این پروتزها معمولاً گران‌تر از سایر پروتزها هستند و قیمت آنها می‌تواند از چند هزار تا دهها هزار دلار متغیر باشد.
پای مصنوعی پیشرفته چه ویژگی‌هایی دارد؟
پای مصنوعی پیشرفته دارای حسگرها و موتورهایی است که حرکات طبیعی پا را شبیه‌سازی میکنند. این پروتزها میتوانند به فرد کمک کنند تا با کنترل دقیق‌تر و هماهنگ‌تر حرکت کند.
قیمت پای مصنوعی چقدر است؟
قیمت پای مصنوعی بسته به نوع و ویژگیهای آن متفاوت است. پروتزهای سادهتر از چند میلیون تومان شروع میشوند و پروتزهای پیشرفته و هوشمند میتوانند تا دهها میلیون تومان هزینه داشته باشند.
بهترین پای مصنوعی در ایران کدام است؟
بهترین پای مصنوعی در ایران بسته به نیازهای فرد متفاوت است. معمولاً سوکت در داخل کشور برای فرد ساخته میشود و سایر قطعات باتوجه‌به نیاز از خارج کشور وارد میشوند تا پروتز مناسب فرد ساخته شوند.
پای مصنوعی از زانو به پایین چه ویژگی‌هایی دارد؟
پای مصنوعی از زانو به پایین شامل ساق و مچ مصنوعی است و برای افرادی که پای خود را از زانو به پایین ازدست‌داده‌اند، مناسب است. این پروتزها طراحی شده‌اند تا حرکات طبیعی پا را تقلید کنند.
ایمپلنت پای مصنوعی چیست؟
ایمپلنت پای مصنوعی نوعی پروتز است که به طور دائمی در بدن فرد نصب میشود. این ایمپلنت‌ها معمولاً از مواد مقاومی ساخته شده‌اند و به استخوان‌ها متصل میشوند تا ثبات بیشتری فراهم کنند.
پای مصنوعی هوشمند چگونه کار می‌کند؟
پای مصنوعی هوشمند دارای حسگرها و ریزپردازنده‌هایی است که حرکات فرد را تشخیص می‌دهند و به پروتز فرمان می‌دهند تا به طور خودکار تنظیم شود. این پروتزها به فرد امکان می‌دهند تا با کنترل دقیق‌تری حرکت کند.