گزگز دست، سوزن سوزن شدن یا مورمور شدن: علل، علائم همراه و درمان

گزگز دست در بیش‌تر مواقع به دلیل تحت فشار قرار گرفتن اعصاب دست است و جای نگرانی ندارد. در این مواقع معمولاً با تغییر وضعیت دست و نرمش، احساس گزگز برطرف می‌شود. اما گاهی اوقات این احساس می‌تواند ناشی از مشکلات جدی‌تری مانند اختلالات عصبی، مشکلات گردش خون، کمبود ویتامین‌ها و سایر بیماری‌های زمینه‌ای باشد. این بیماری‌ها و مشکلات دارای علائم دیگری نیز هستند که شناخت این علائم می‌تواند به تشخیص دقیق علت گزگز کمک کند. اگر گزگز با تغییر موقعیت دست از بین نرود، در طول روز چند بار تکرار شود یا در صورتی که همراه با آن علائمی مانند سرگیجه، ضعف، عدم تعادل و ضعف داشته باشید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا علت زمینه‌ای تشخیص داده شده و بر اساس آن درمان مناسب شروع شود.

آیا گزگز دست خطرناک است؟

گزگز دست با نام‌های مختلفی مانند سوزن سوزن شدن، مورمور شدن، خواب رفتن و بی‌حسی دست توصیف می‌شود. این عارضه معمولاً نشان‌دهندۀ تحت فشار بودن رگ و اعصاب دست است که در اثر قرارگیری نامناسب دست در وضعیت‌های مختلف رخ می‌دهد. در این‌گونه مواقع گزگز جای نگرانی ندارد و با تغییر موقعیت دست و رفع فشار وارد بر عصب دست برطرف می‌شود. اما گاهی اوقات این عارضه می‌تواند نشان‌دهندۀ یک بیماری خاص مانند فتق دیسک، روماتیسم یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای باشد که معمولاً با علائم دیگری همراه است.

دلایل گزگز دست

گزگز دست می‌تواند در نتیجۀ آسیب عصبی ناشی از بیماری‌های مختلف بروز پیدا کند. انواع مختلفی از بیماری‌ها وجود دارند که می‌توانند با این علامت همراه باشند که برخی از آن‌ها رایج‌تر و برخی نادر هستند. بنابراین درمان گزگز دست به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد و شناخت سایر علائم به درمان بهتر و مؤثرتر آن کمک خواهد کرد. در ادامه به بررسی علائم این عارضه می‌پردازیم.

علل شایع

از جمله علل شایع گزگز دست می‌توان به فتق دیسک گردن، سندرم تونل کارپال، سندرم تونل کوبیتال، آسیب عصب رادیال و کمبود ویتامین اشاره کرد. در ادامه در مورد هر یک از این عارضه‌ها، علائم و درمان آن‌ها توضیحات بیشتری داده شده است:

فتق دیسک گردن

سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کوبیتال

آسیب عصب رادیال

کمبود ویتامین

سایر علل

علاوه بر علل ذکر شده، بیماری‌های زمینه‌ای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند باعث گزگز دست شوند. این بیماری‌ها دارای علائم مختلفی هستند، بنابراین شناخت علائم آن‌ها می‌تواند در تشخیص علت دقیق گزگز دست کمک کننده باشد. در ادامه انواع بیماری‌هایی که ممکن است باعث گزگز دست شوند، به همراه علائم و شرایط تشدید آن‌ها به تفصیل توضیح داده شده‌اند:

دیابت

سایر علائم همراه
– احساس تشنگی شدید – ادرار مکرر – خستگی – تاری دید – بهبود طولانی مدت زخم‌ها – کاهش وزن غیر طبیعی
افراد مستعد
– افراد مسن – افراد دارای کلسترول بالا – افراد دارای تحرک کم – افراد دارای فشار خون بالا – افراد دارای اضافه وزن
شرایط تشدید گزگز
– تحرک کم – سیگار کشیدن – مصرف الکل

دیابت چیست؟

دیابت عارضه ای است که باعث افزایش قند خون شده و یا با افزایش بیش از حد قند خون بوجود می آید. دیابت می‌تواند به اعصاب آسیب برساند و منجر به اختلال در عملکرد آن‌ها شود. هنگامی که اعصاب آسیب می‌بینند، رگ‌های خونی آن‌ها هم دچار آسیب می‌شوند. در نتیجه اکسیژن‌رسانی به اعصاب کاهش می‌یابد و منجر به اختلال در عملکرد آن‌ها می‌شود. به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت ممکن است سوزن سوزن پاها یا دست‌ها را تجربه کنند.

درمان

برای درمان دیابت و کنترل قند خون از داروهایی مانند انسولین استفاده می‌شود. علاوه بر این ورزش و جلوگیری از خوردن مواد قندی تأثیر بسزایی در کنترل این بیماری دارند.

اضطراب

سایر علائم همراه
– مشکل در تمرکز – احساس تهوع – تپش قلب – تعریق و لرزیدن بدن – مشکل خواب
افراد مستعد
– افراد تجربه کننده تروما یا اتفاقات بد – افراد دارای اعتیاد به الکل – افراد منزوی
شرایط تشدید گزگز
– مصرف بیش از حد کافئین – کم‌ خوابی – اختلالات تیروئید

اضطراب چگونه باعث گزگز دست می‌شود؟

هنگامی که فردی دچار اضطراب می‌شود، سرعت تنفس او افزایش می‌یابد که باعث عدم تعادل سطح دی اکسید کربن و اکسیژن بدن خواهد شد. این عدم تعادل نیز می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن دست شود.

درمان

برای درمان اضطراب می‌توان از راه‌هایی مانند تراپی و صحبت با روان‌شناس، مصرف داروهای ضد اضطراب و فعالیت‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن کمک گرفت.

میگرن 

سایر علائم همراه
– تهوع – استفراغ – حساسیت به نور و صدا – تاری دید – درد چشم
افراد مستعد
– افراد دارای اضافه وزن – افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری
شرایط تشدید گزگز
– تغییرات هورمونی دوران قاعدگی خانم‌ها – کم خوابی – نوشیدن الکل – سیگار کشیدن – استرس و اضطراب

میگرن چیست؟

میگرن نوعی سردرد است که با سایر علائم عصبی همراه می‌باشد. سردرد ناشی از میگرن می‌تواند زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این سردرد معمولاً به صورت ضربه‌ای و در یک طرف سر اتفاق می‌افتد و همچنین می‌تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد.

درمان

راه‌های بسیاری وجود دارند که می‌توان با کمک آن‌ها سردردهای میگرنی را کاهش داد یا از آن‌ها جلوگیری کرد. از جمله این راه‌ها می‌توان به تغییر سبک زندگی مانند عادات غذایی و خواب، کاهش وزن و مدیریت استرس اشاره کرد. هم‌چنین مصرف داروهای ضد افسردگی، فشار خون، ضد تشنج و تزریق بوتاکس می‌تواند در کاهش سردردهای میگرنی مؤثر باشد.

نارسایی کلیه

سایر علائم همراه
– گرفتگی عضلانی – خارش پوست – تورم انگشتان و مچ پا – تورم دست
افراد مستعد
– افراد مبتلا به دیابت – افراد مبتلا به فشار خون بالا – افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی – افراد سیگاری – افراد دارای اضافه وزن – افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های کلیوی
شرایط تشدید گزگز
– بالا رفتن فشار خون – سیگار کشیدن – مصرف طولانی مدت داروهای مسکن

نارسایی کلیه چیست؟

نارسایی کلیه می‌تواند در اثر دیابت یا فشار خون بالا اتفاق بیفتد. در نارسایی کلیه به دلیل عملکرد نادرست کلیه‌ها مایعات و مواد زائد در بدن انباشته شده و منجر به آسیب عصبی می‌شوند. این آسیب نیز می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند گزگز دست‌ها شود.

درمان

این بیماری از طریق دیالیز یا پیوند کلیه قابل درمان است.

عوارض داروها 

سایر علائم همراه
– درد و احساس سوزش در دست – از دست دادن تعادل – مشکل در راه رفتن – مشکل در حرکات ظریف مانند بستن دکمه لباس
افراد مستعد
– افراد دارای بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا – افراد مبتلا به سرطان – افراد مبتلا به HIV
شرایط تشدید گزگز
– مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک – مصرف داروهای ضد تشنج – مصرف داروهای فشار خون

عوارض داروها و تأثیر آن‌ها بر گزگز دست

گزگز دست می‌تواند از عوارض جانبی مصرف داروهایی باشد که باعث آسیب به اعصاب می‌شوند. از جمله این داروها می‌توان به داروهای درمان سرطان، اچ آی وی و ایدز، تشنج، فشار خون بالا، قلب و داروهای ضد عفونت و ضد تشنج اشاره کرد. یکی از این داروها، آمیودارون است که برای درمان بیماری‌های قلبی استفاده می‌شود. هم‌چنین داروی لوواستاتین که برای کاهش کلسترول مصرف می‌شود می‌تواند دارای عارضه گزگز دست باشد.  برای کاهش عوارض ممکن است پزشک دوز مصرف دارو یا نوع آن را تغییر دهد.

کم‌کاری تیروئید

سایر علائم همراه
– یبوست – احساس غیرعادی سرما – خستگی – قاعدگی‌های سنگین و نامنظم در خانم‌ها – درد مفاصل یا عضلات – رنگ‌پریدگی یا خشکی عضلات – شکننده بودن مو و ناخن – ضعف – افزایش وزن
افراد مستعد
– خانم‌های باردار – خانم‌های بالای ۶۰ سال – افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی – افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری
شرایط تشدید گزگز
– کمبود ید

کم‌کاری تیروئید چیست؟

کم‌کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند. عدم درمان این بیماری می‌تواند باعث آسیب به اعصاب و گزگز و بی‌حسی در دست‌ها شود. مکانیزم دقیقی که باعث این آسیب می‌شود هنوز شناخته نشده است.

درمان

برای درمان این بیماری از داروهایی مانند لووتیروکسین برای جبران کمبود هورمون تیروئید استفاده می‌شود. بیشتر افراد نیاز به مصرف مادام‌العمر این دارو دارند تا سطح هورمون تیروئید تنظیم بماند.

نوروپاتی محیطی

سایر علائم همراه
– درد ضربه‌ای و بی‌حسی در دست‌ها و پاها – حساسیت به لمس – ضعف عضلانی – عدم تحمل گرما – تعریق بیش از حد – مشکلات روده، مثانه یا گوارشی – افت فشار خون – سرگیجه – سبکی سر – مشکلات هضم – مشکلات ادراری
افراد مستعد
– افراد مبتلا به دیابت – افراد دارای اعتیاد به الکل – افراد دارای کمبود ویتامین‌ها به خصوص B12 – افراد دارای بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم و لوپوس – افراد دارای سابقه خانودگی نوروپاتی
شرایط تشدید گزگز
– حرکات تکراری که منجر به فشار و آسیب به اعصاب شوند – آسیب ناشی از افتادن یا فعالیت‌های ورزشی – کمبود ویتامین – قرار گرفتن در معرض مواد سمی

نوروپاتی محیطی چیست؟

بدن دارای یک سیستم عصبی و یک سیستم عصبی محیطی است. سیستم عصبی محیطی اطلاعات را از سیستم عصبی مرکزی و توسط اعصاب حرکتی به سایر نقاط بدن ارسال می‌کند. نوروپاتی محیطی زمانی اتفاق می‌افتد که این اعصاب محیطی آسیب ببینند که باعث اختلال در عملکرد اعضای بدن می‌شود. یکی از علائم این بیماری گزگز دست است.

نوروپاتی محیطی زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب قرار گرفته در خارج از مغز و نخاع یا همان اعصاب محیطی آسیب ببینند.

درمان

درمان نوروپاتی محیطی به علت و شدت بیماری بستگی دارد و معمولاً شامل ترکیبی از مصرف داروها و تغییرات سبک زندگی می‌شود.

اعتیاد به الکل

سایر علائم همراه
– بی‌حسی بازوها و پاها – مشکلات عضلانی مثل ضعف، گرفتکی، درد و اسپاسم – مشکل در تخلیه ادرار – یبوست و اسهال – حالت تهوع و استفراغ – مشکلات بلع یا صحبت کردن
افراد مستعد
– افرادی که بیش از حد الکل مصرف می‌کنند.
شرایط تشدید گزگز
– مصرف الکل به طور مکرر در طول روز

اعتیاد به الکل چگونه باعث گزگز دست می‌شود؟

استفاده بیش از حد از الکل می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد اعصاب و در نتیجه سوزن سوزن شدن دست‌ها شود. علت اصلی این مسئله ناشناخته است اما در برخی موارد مصرف الکل می‌تواند باعث کمبود ویتامین شود که ممکن است با اختلال اعصاب همراه باشد.

درمان

اولین قدم در درمان اعتیاد به الکل، قطع مصرف آن است. هم‌چنین اقدامات زیر می‌تواند برای کنترل علائم آن مفید باشد:

• پوشیدن جوراب‌های فشاری برای رفع مشکلات عضلانی
• خوردن نمک اضافی
• خوابیدن با بالا بردن سر
• مصرف داروها برای کنترل علائم ادراری و اسهال و یبوست

روماتیسم

سایر علائم همراه
– تورم و خشکی مفاصل – خستگی – کاهش وزن
افراد مستعد
– خانم‌ها – افراد دارای سابقه خانوادگی روماتیسم – افراد سیگاری
شرایط تشدید گزگز
– کم‌تحرک بودن – استرس – سیگار کشیدن

روماتیسم چیست؟

روماتیسم یک بیماری خودایمنی است که باعث تورم و درد مفاصل می‌شود. یکی از نواحی که در این بیماری درگیر می‌شوند دست و مچ دست است. هم‌چنین التهاب ناشی از این بیماری می‌تواند منجر به فشار بر اعصاب دست و گزگز آن شود.

درمان

برای کنترل روماتیسم از روش‌هایی مانند فیزیوتراپی و مصرف دارو استفاده می‌شود که به تسکین علائم و کند کردن پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. در برخی موارد ممکن است آسیب شدید مفصل‌ها به جراحی نیاز داشته باشد.

ام اس

سایر علائم همراه
– مشکلات بینایی – خشکی و اسپاسم عضلات – خستگی – عدم تعادل بدن – مشکلات مثانه – اختلال در عملکرد جنسی
افراد مستعد
– افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری – افراد دارای اضافه وزن – افراد دارای سایر بیماری‌های خودایمنی – افراد سیگاری
شرایط تشدید گزگز
– سطح پایین ویتامین D – سیگار کشیدن

ام اس چیست؟

ام اس یک بیماری عصبی است که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث از بین‌ رفتن پوشش محافظ رشته‌های عصبی و اختلال در انتقال سیگنال‌های عصبی می‌شود. در نتیجه، یکی از علائم اولیه آن گزگز دست و پا است.

درمان

درمان بیماری ام اس شامل استفاده از داروهای استروئیدی در دوره‌های کوتاه مدت و درمان علائم بیماری می‌شود.

کیست گانگلیون

سایر علائم همراه
– درد مچ دست – ضعف عضلانی
افراد مستعد
– افراد دارای آرتروز در مفصل انگشتان – افرادی که دچار آسیب مفاصل یا تاندون دست شده‌اند
شرایط تشدید گزگز
– فشار مکرر به مچ دست

کیست گانگلیون چیست؟

کیست گانگلیون یک توده پر از مایع است که معمولاً در مچ دست ایجاد می‌شود. این کیست دردی به همراه ندارد اما می‌تواند با ایجاد فشار بر اعصاب مجاور باعث گزگز دست شود. علت اصلی این کیست ناشناخته است، اما تحریک مفصل مچ دست می‌تواند بر آن تأثیر داشته باشد.

درمان

کیست گانگلیون معمولاً بدون درد است و نیازی به درمان ندارد. اما در صورتی که باعث درد و مانع حرکت مفصل شود نیاز به اقدامات درمانی زیر دارد:

• بستن بریس یا آتل برای کاهش فشار بر عصب
• تخلیه کیست با سوزن
• عمل جراحی که در صورت نتیجه‌بخش نبودن سایر روش‌ها انجام می‌شود. در جراحی کیست برداشته می‌شود.

آرتروز گردن

سایر علائم همراه
– خشکی و درد گردن و کمر – احساس ساییدگی هنگام حرکت گردن – از دست دادن تعادل – مشکل خواب – ضعف در دست – از دست دادن کنترل مثانه یا روده
افراد مستعد
– افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری – افراد سیگاری
شرایط تشدید گزگز
– رانندگی – قرار گرفتن گردن در یک وضعیت یکسان برای مدت طولانی – افسردگی و اضطراب – ضربه به گردن

آرتروز گردن چیست؟

آرتروز گردن در شرایطی اتفاق می‌افتد که دیسک‌های محافظ بین مهره‌های گردن در اثر فشار یا افزایش سن تحلیل بروند که اصطکاک بین مهره‌ها و استخوان‌ها را افزایش می‌دهد. با پیشرفت آرتروز و در اثر فشار مهره‌ها به یکدیگر ریشه‌های عصبی آسیب می‌بینند که می‌تواند باعث مشکلاتی مانند سوزن سوزن شدن دست‌ها شود.

درمان

درمان آرتروز گردن شامل استراحت دادن به گردن و جلوگیری از فشار بر این ناحیه است. هم‌چنین استفاده از کمپرس سرد یا گرم می‌تواند به تسکین درد و خشکی کمک کند. از جمله سایر روش‌های مؤثر برای کنترل آرتروز گردن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف کورتیکواستروئیدها
• تزریق استروئید و شل کننده‌های عضلانی
• مصرف مسکن
• فیزیوتراپی

سندرم رینود

سایر علائم همراه
– تغییر رنگ انگشتان دست، پا، گوش‌ها، لب یا بینی (ابتدا سفید و سپس آبی می‌شوند.) – زخم‌های دردناک روی انگشتان آسیب‌دیده در موارد شدید
افراد مستعد
– افراد دارای روماتیسم و بیماری‌های خود ایمن – افراد سیگاری
شرایط تشدید گزگز
– مصرف داروهایی که باعث تنگی عروق می‌شوند – مصرف برخی داروهای سرطان – سیگار کشیدن – سرمازدگی

سندرم رینود چیست؟

سندرم رینود زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی در اثر سرما یا استرس دچار اسپاسم شوند. این مسئله نیز می‌تواند باعث کاهش جریان خون، بی‌حسی و گزگز انگشتان دست و تغییر رنگ آن‌ها شود.

درمان

برای کنترل عارضه رینود می‌توان از روش‌های زیر کمک گرفت:

• گرم نگه‌داشتن بدن و استفاده از دستکش
• ترک سیگار
• قطع مصرف داروهایی که باعث اسپاسم رگ‌های خونی می‌شوند.
• مصرف داروهای گشاد کننده رگ‌های خونی

واسکولیت

سایر علائم همراه
– مشکلات تنفسی – تب – سرفه کردن – بثورات، برجستگی یا تغییر رنگ روی پوست – خستگی – کاهش وزن – ضعف – درد مفاصل – درد شکم – مشکلات کلیوی – سکته مغزی
افراد مستعد
– افراد دارای سایر بیماری‌های خود ایمنی – افراد دارای برخی سرطان‌ها
شرایط تشدید گزگز
– عفونت‌ها

واسکولیت چیست؟

واسکولیت به التهاب رگ‌های خونی گفته می‌شود، که علت اصلی آن ناشناخته است. این التهاب می‌تواند منجر به کاهش جریان خون ورودی به ناحیه آسیب‌دیده شود و گزگز، بی‌حسی و ضعف دست را به همراه داشته باشد.

درمان

برای کنترل این بیماری از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها و سرکوب‌کننده‌های ایمنی استفاده می‌شوند. در صورتی که آسیب رگ‌های خونی شدید باشد معمولاً پزشک جراحی را توصیه می‌کند.

بیماری شریان محیطی

سایر علائم همراه
– درد و گرفتگی در باسن و پاها – سوزش در پاها و انگشتان پا به ویژه در شب – سرد بودن پاها – قرمزی یا سایر تغییرات رنگ پوست – عفونت‌های پوستی در پاها – زخم شدن انگشتان پا و عدم بهبود آن‌ها
افراد مستعد
– افراد سیگاری – افراد مبتلا به دیابت – افراد بالای ۵۰ سال – افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی عروقی – افراد دارای فشار خون و کلسترول بالا – افراد دارای چاقی شکم – افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی
شرایط تشدید گزگز
– سیگار کشیدن – استرس

بیماری شریان محیطی چیست؟

بیماری شریان محیطی هنگامی اتفاق می‌افتد که پلاک‌ها در شریان‌های پا تجمع کنند. این پلاک‌ها نیز از چربی و کلسترول ساخته شده و با تجمع در شریان باعث باریک شدن رگ‌ها و اختلال در خون‌رسانی به سایر نقاط بدن مانند بازوها و دست‌ها می‌شوند. بنابراین یکی از عوارض این بیماری گزگز دست‌ها است.

درمان

برای درمان این بیماری در درجه اول اصلاح سبک زندگی مانند داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و ترک سیگار اهمیت زیادی دارد. هم‌چنین مصرف داروها برای کنترل فشار خون، کلسترول بالا و دیابت انجام می‌شود. در مواردی که داروها و اصلاح سبک زندگی به کاهش درد پاها کمک نکنند به جراحی نیاز است. جراحی‌هایی که برای درمان آن استفاده می‌شوند معمولاً کم‌تهاجمی هستند و شامل آنژیوپلاستی، استنت‌گذاری، آترکتومی و جراحی بای‌پس شریان محیطی است.

سندرم گیلن باره

سایر علائم همراه
– عفونت تنفسی – عفونت دستگاه گوارشی – ضعف در پاها و سرایت آن به قسمت بالایی بدن – ناتوانی در راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها – مشکل در حرکات صورت مانند صحبت کردن، جویدن و بلعیدن – دوبینی – مشکل در کنترل مثانه یا روده – ضربان قلب سریع – فشار خون پایین یا بالا – مشکل در تنفس
افراد مستعد
– افراد دارای هپاتیت – افراد دارای ویروس HIV – مردان – افراد مسن
شرایط تشدید گزگز
– ویروس آنفولانزا – عمل جراحی

سندرم گیلن باره چیست؟

سندرم گیلن باره از بیماری‌های نادر عصبی است که علت اصلی آن ناشناخته است. در این سندرم سیستم ایمنی بدن به بخشی از سیستم عصبی حمله می‌کند و یکی از علائم اولیه‌ای که بروز پیدا می‌کند می‌تواند درد و سوزن سوزن شدن دست‌ها باشد. در موارد شدید حتی ممکن است باعث فلج شدن فرد شود.

درمان

درمان شناخته شده‌ای برای سندرم گیلن باره وجود ندارد، اما روش‌هایی وجود دارند که می‌توانند علائم را کاهش دهند.

سکته مغزی خفیف

سایر علائم همراه
– خواب آلودگی یا بیهوشی – تغییرات در حواس شنوایی، بینایی، چشایی و لامسه – فراموشی – مشکل در صحبت کردن – مشکلات عضلانی مانند ضعف در بلع و راه رفتن – سرگیجه و از دست دادن تعادل – عدم کنترل بر مثانه یا روده
افراد مستعد
– افراد مبتلا به دیابت – افراد دارای سابقه خانوادگی سکته مغزی – افراد دارای کلسترول بالا – افرادی که بیماری قلبی یا تنگی عروق دارند
شرایط تشدید گزگز
– ضربان قلب بالا – سیگار کشیدن – مصرف الکل

سکته مغزی خفیف چیست؟

سکته مغزی خفیف زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون در بخشی از مغز برای مدت کوتاهی متوقف شود. در این شرایط فرد ممکن است تا ۲۴ ساعت علائمی شبیه به سکته مغزی داشته باشد. اگر کاری برای جلوگیری از بروز مجدد این حمله نشود، ممکن است در آینده منجر به سکته واقعی شود.

درمان

برای درمان این بیماری و جلوگیری از بروز مجدد، عوامل به وجود آورندۀ آن مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، دیابت، کلسترول بالا و اختلالات خونی درمان خواهند شد. هم‌چنین به بیمار توصیه می‌شود که سبک زندگی سالم‌تری داشته باشد. علاوه بر این برای کاهش لخته شدن خون، داروهای رقیق‌کننده مانند آسپرین، هپارین یا وارفارین مصرف می‌شوند.

لوپوس

سایر علائم همراه
– خستگی – تب – درد، خشکی و تورم مفاصل – بثورات پروانه‌ای شکل روی گونه‌ها و بینی – ضایعات پوستی که با قرار گرفتن در معرض آفتاب بدتر می‌شوند – سفید یا آبی شدن انگشتان دست و پا در معرض سرما یا موقعیت‌های استرس زا – تنگی نفس – درد قفسه سینه – خشکی چشم – سردرد – گیجی و فراموشی
افراد مستعد
– خانم‌ها – افراد بین ۱۵ تا ۴۵ سال
شرایط تشدید گزگز
– قرار گرفتن در معرض نور خورشید – عفونت‌ها – مصرف داروهای فشار خون، ضد تشنج و آنتی‌بیوتیک‌ها

لوپوس چیست؟

لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بافت‌ها و اندام‌های بدن حمله می‌کند. در این بیماری معمولاً قسمت‌های مختلف بدن مانند مفاصل دست دچار التهاب و تورم می‌شوند. این تورم می‌تواند به اعصاب مجاور فشار وارد کرده و باعث گزگز دست شود.

درمان

درمان لوپوس شامل مصرف داروهای مسکن و پمادها برای رفع التهابات و بثورات کلیه می‌شود. علاوه بر این در موارد شدید از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود.

بیماری سلیاک

سایر علائم همراه
– دل درد – نفخ شکم – یبوست – اسهال – ضعف و خستگی – رنگ پریدگی – سردی دست‌ها – شکننده بودن ناخن‌ها – سردرد – زخم‌های دهان – کاهش وزن ناخواسته
افراد مستعد
– افراد مبتلا به سندرم داون – افراد دارای بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم یا بیماری آدیسون – افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری
شرایط تشدید گزگز
– استرس فیزیکی که سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهد – جراحی – بیماری – بارداری – استرس عاطفی شدید

بیماری سلیاک چیست؟

سلیاک یک بیماری خودایمنی است که روده کوچک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری مصرف گلوتن و وجود آن در دستگاه گوارش، سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند که علیه آن آنتی‌بادی تولید کند. این آنتی‌بادی به پوشش روده کوچک آسیب رسانده و توانایی آن برای جذب مواد مغذی را مختل می‌کند. بنابراین به مرور زمان باعث سو تغذیه می‌شود که می‌تواند با گزگز دست‌ها همراه باشد.

درمان

اولین راه درمان این بیماری قطع مصرف گلوتن است. با قطع مصرف این ماده رودۀ کوچک به مرور بهبود یافته و می‌تواند مواد مغذی را جذب کند. سایر درمان‌ها شامل موارد زیر است:

• مصرف مکمل‌های غذایی برای رفع کمبود مواد مغذی در بدن
• مصرف کورتیکواستروئیدها در مواردی که با التهاب شدید وجود دارند.
• مراقبت‌های مداوم و آزمایش‌های منظم برای اطمینان از کنترل بیماری

روند تشخیص علت گزگز دست در مرکز توانبخشی امید

طبق موارد بررسی شده در بخش‌های قبل، گزگز دست علت‌های زیاد و مختلفی می‌تواند داشته باشد، به همین دلیل تشخیص دقیق علت آن نسبتاً سخت است و حتماً نیازمند بررسی و ارزیابی توسط یک پزشک متخصص است.

تشخیص این عارضه در کلینیک توانبخشی امید طی دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول پزشک فرد را معاینه فیزیکی کرده و رفلکس دست‌ها و عملکرد حسی حرکتی آن‌ها را ارزیابی می‌کند. در بررسی رفلکس در واقع واکنش عضلات دست به ضربه بررسی می‌شود. سپس پزشک یک شرح حال از شما می‌گیرد و در مورد شرایط سلامتی شما و داروهایی که مصرف می‌کنید سوالاتی می‌پرسد. علاوه بر این در مورد زمان‌های شروع گزگز، مدت زمان آن، موارد تشدید‌کننده و سایر علائم همراه این عارضه سوال می‌کند. این سوال‌ها به پزشک در تشخیص دقیق‌تر علت کمک می‌کنند.

در مرحله دوم ممکن است پزشک یک سری تست‌ها و آزمایش‌ها را برای تشخیص دقیق‌تر علت گزگز دست انجام دهد. این تست‌ها بسته به شرایط بیمار و شدت عارضه ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشند. در ادامه توضیحات بیشتری در مورد هر یک از مراحل معاینه داده شده است.

معاینه و بررسی علائم

مواردی که پزشک در معاینه مد نظر قرار می‌دهد عبارتند از: شرایط شروع، مدت زمان، موارد تشدید کننده و سایر علائم همراه با گزگز دست. در واقع مشخص شدن همه این موارد به تشخیص دقیق و درست علت کمک خواهد کرد.

بررسی شرایط شروع و مدت زمان گزگز

این مسئله که گزگز دست به دنبال چه شرایطی برای فرد ایجاد می‌شود، می‌تواند تا حد زیادی به تشخیص علت زمینه‌ای آن کمک کند. برای مثال در صورتی که گزگز به دنبال فعالیت خاصی مانند زمین خوردن اتفاق افتاده باشد، پزشک احتمال ضربه به دست و اعصاب آن را می‌دهد. اما در صورتی که فعالیت خاصی باعث این مشکل نشده باشد، احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای و خود ایمنی مانند روماتیسم، لوپوس و … وجود دارد.

هم‌چنین مدت زمان سوزن سوزن شدن دست در تشخیص درست علت اهمیت زیادی دارد. در صورتی که احساس گزگز کوتاه و گذرا باشد ممکن است ناشی از قرارگیری دست در وضعیت نامناسب باشد. اما طولانی شدن آن نشان می‌دهد که یک بیماری زمینه‌ای در بدن وجود دارد. علاوه بر این در برخی موارد خفیف بودن بیماری زمینه‌ای می‌تواند باعث گزگز کوتاه مدت و گذرا شود.

بررسی شرایط تشدیدکننده گزگز

برخی فعالیت‌ها، حرکات یا محیط‌های خاص می‌توانند باعث گزگز دست شوند و شناخت آن‌ها می‌تواند به تشخیص علت زمینه‌ای گزگز کمک کند. در ادامه توضیحاتی در مورد این عوامل و ارتباط آن‌ها با بیماری‌های زمینه‌ای داده شده است:

• گزگز دست هنگام رانندگی

رانندگی می‌تواند باعث فشار به اعصاب عبوری از گردن، کمر و دست‌ها شود. بنابراین در مواقعی که گزگز با رانندگی بدتر شود می‌تواند نشان‌دهندۀ برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند سندرم تونل کوبیتال یا آرتروز گردن باشد.

• گزگز دست در خواب

گزگز در هنگام خواب می‌تواند نشان‌دهندۀ فشار به اعصاب و گردش خون ضعیف در رگ‌ها باشد. برای مثال در صورتی که گزگز در خواب و در هنگام خوابیدن روی دست اتفاق بیفتد ممکن است نشان‌دهندۀ فشار به عصب میانی دست یا همان سندرم تونل کارپال باشد. هم‌چنین آسیب عصب رادیال می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن دست در هنگام خواب شود.

• گزگز دست هنگام نشستن

نشستن طولانی مدت با تکیه طولانی مدت بر بازو می‌تواند باعث آسیب به عصب رادیال و گزگز دست شود. علاوه بر این کم‌تحرکی و نشستن طولانی مدت می‌تواند علائم بیماری‌هایی مانند دیابت، روماتیسم، سندرم تونل کارپال و نوروپاتی محیطی را بدتر کرده و باعث گزگز دست شود.

• گزگز دست هنگام کارکردن و ورزش

فعالیت‌های مکرر هنگام کار کردن و ورزش می‌توانند علائم سندرم تونل کارپال یا نوروپاتی محیطی را بدتر کرده و باعث سوزن سوزن شدن دست شوند.

• گزگز دست در سرما

گزگز دست در سرما می‌تواند نشان‌دهندۀ سندرم رینود یا نوروپاتی محیطی باشد.

بررسی علائم همراه

علاوه بر بررسی‌های گفته شده بررسی علائم همراه گزگز دست به تشخیص علت و تمایز بیماری‌های زمینه‌ای کمک می‌کند. از جمله علائمی که باید بررسی شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد و محل آن
• شدت درد و تأثیر آن بر فعالیت‌های روزانه
• ضعف بدن
• ضعف عضلانی
• مشکل در فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله یا ایستادن
• بی‌حسی و میزان آن
• تعادل
• گرفتگی عضلانی
• تب، کاهش وزن یا خستگی
• تغییرات در عملکرد روده یا مثانه

تست‌های تشخیصی

از جمله تست‌های تشخیصی علت گزگز دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایش خون: این آزمایش سطوح برخی از مواد مانند گلوکز و کلسترول، ویتامین‌ها و هورمون‌های موجود در خون را مشخص می‌کند.
• آزمایشات تصویربرداری: ممکن است برای تشخیص برخی بیماری‌های زمینه‎‌ای، عکس اشعه ایکس، MRI یا سونوگرافی گرفته شود.
• الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله): از این تست برای ارزیابی عملکرد عضلات و اعصاب بدن استفاده می‌شود.
• بیوپسی عصب: نوعی نمونه‌برداری از عصب است که برای تشخیص نوروپاتی و اختلالات عصبی استفاده می‌شود.

درمان گزگز دست

درمان گزگز دست بر اساس علت آن انجام می‌شود؛ زیرا بیماری‌ها و مشکلات مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث گزگز دست شوند، بنابراین درمان‌های متفاوتی نیز وجود دارند. اما تا قبل از مراجعه به پزشک و اقدام برای درمان، تسکین لحظه‌ای این احساس ناخوشایند با یک سری راهکارهای ساده امکان‌پذیر است. در ادامه تعدادی از این راهکارها بیان شده‌اند:

• بهبود وضعیت قرارگیری بدن: با توجه بیشتر به نحوه قرارگیری وضعیت بدن در هنگام انجام فعالیت‌های مختلف می‌توان تا حد زیادی از ایجاد فشار به اعصاب دست و مشکل سوزن سوزن شدن دست جلوگیری کرد. توجه به وضعیت دست در هنگام خواب، کار کردن، نشستن و سایر فعالیت‌های روزانه مهم است. هم‌چنین در بین فعالیت‌های روزانه حتماً با انجام ورزش‌های کششی به دستان خود استراحت دهید.
• پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت: اگر بعد از نشستن یا ایستادن طولانی مدت دچار گزگز دست می‌شوید حتماً به طور مرتب وضعیت خود را تغییر دهید.
• تحرک کافی: اختصاص ساعت‌هایی از روز به فعالیت‌های ورزشی، جریان خون بدن را افزایش داده و گزگز را برطرف می‌کند. از جمله ورزش‌های مفید برای این منظور می‌توان به پیاده‌روی، شنا یا یوگا اشاره کرد.
• مدیریت استرس: استرس می‌تواند احساس گزگز را تشدید کند. بنابراین سعی کنید با تکنیک‌های تنفس عمیق و مدیتیشن استرس خود را کاهش دهید.
• تغذیه مناسب: هنگامی که فرد به خاطر کمبود ویتامین دچار گزگز دست شده باشد، تنظیم یک رژیم غذایی سالم و مصرف مکمل‌های غذایی می‌توانند تا حد زیادی به برطرف شدن مشکل کمک کنند. برای این منظور داشتن یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین‌های B6 ،B12 ،D و هم‌چنین اسیدهای چرب امگا ۳ ضروری است.
• بهبود علائم گزگز دست: با مصرف داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن می‌توان گزگز دست را کاهش داد. اما مصرف آن‌ها مستلزم اجازه و نظر پزشک است.
• درمان و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت: با کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و بهبود رژیم غذایی و سبک زندگی، مشکل گزگز دست تا حدی زیادی قابل کنترل خواهد بود. هم‌چنین درمان برخی از بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• کمپرس سرد یا گرم: کمپرس سرد یا گرم دست می‌تواند التهاب اعصاب را کاهش داده و گزگز را متوقف کند.
• خودداری از عوامل محرک گزگز دست: اگر فعالیت‌های خاص یا قرار گرفتن در سرما گزگز دست شما را بیشتر می‌کنند حتماً از انجام آن‌ها دوری کنید.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن بر گردش خون تأثیر منفی گذاشته و علائم گزگز را بدتر می‌کند. ترک سیگار دارای مزایای بسیاری مانند بهبود عملکرد عصبی است.
• از پوشیدن لباس‌ها و جواهرات تنگ پرهیز کنید: این موارد می‌توانند گردش خون را کاهش دهند و باعث گزگز دست شوند. بنابراین از پوشیدن کفش، جوراب یا جواهرات تنگ پرهیز کنید.

سوالات متداول

برای رفع مورمور شدن دست در سرما چه کاری انجام دهم؟

استفاده از دستکش و کمپرس گرم می‌تواند تا حد زیادی کمک‌کننده باشد.

آیا خواب رفتن مداوم دست می‌تواند نشان‌دهندۀ بیماری ام اس باشد؟

برای مشخص شدن این موضوع باید سایر علائم شما توسط پزشک بررسی شوند و این علامت به تنهایی نمی‌تواند نشانۀ ام اس باشد.

برای برطرف شدن گزگز دست در هنگام استرس چه کار کنم؟

انجام مدیتیشن و تمرین‌های تنفس عمیق می‌توانند تا حد زیادی این علامت را کاهش دهند.

آیا گزگز دست در کودکان خطرناک است؟

خیر، در برخی موارد فقط ناشی از قرار گرفتن دست کودک در وضعیت نامناسب است و با ماساژ برطرف می‌شود. اما در صورتی که تکرار شونده باشد حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا سایر علائم کودک بررسی شوند.

آیا گزگز دست همراه با کهیر نشانۀ بیماری پوستی است؟

تشخیص دقیق علت این علامت‌ها باید توسط پزشک بررسی شود زیرا گزگز همراه با کهیر در اثر بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس نیز ایجاد می‌شود.

برای تشخیص علت سوزن سوزن شدن دست به چه پزشکی مراجعه کنم؟

بهتر است برای معاینه و تشخیص علت به کلینیک ارتوپدی یا پزشک ارتوپد مراجعه کنید. پزشک ارتوپد در صورت نیاز و بر اساس علت ممکن است به متخصص دیگری ارجاع دهد.

آیا برای درمان گزگز دست به جراحی نیاز است؟

این مسئله به علت گزگز بستگی دارد. ممکن است در برخی موارد که گزگز ناشی از آسیب شدید به اعصاب دست باشد به جراحی نیاز داشته باشد.