مراقبت‌های بعد از عمل دیسک کمر، به نوع عمل (بسته یا باز کم تهاجمی)، موفقیت‌آمیز بودن عمل، و شرایط جسمانی فرد بستگی دارد. به‌طورکلی مواردی که باید بعد از انجام عمل دیسک کمر به آن‌ها توجه داشته باشید، زمان بازگشت به زندگی عادی (مانند کار، ورزش، تغذیه، زندگی روزمره، نزدیکی یا رابطه جنسی) و رعایت نکات خاص در مورد هر کدام از آن‌ها است.
نوع عمل خود را انتخاب کنید!
مراقبت‌های بعد از عمل دیسک به این بستگی دارد که کدام نوع عمل را انجام داده‌اید و در ادامه، مراقبت‌های مربوط به دو نوع عمل باز و بسته دیسک کمر را می‌خوانید. بااین‌حال رعایت این ۴ راز بهبودی، می‌تواند به بهبود سریع‌تر بعد از هر دو نوع عمل کمک کند.
- عمل باز (کم تهاجمی): این جراحی شامل برش کوچک روی پوست کمر و استفاده از یکی از ابزارهای لیزر، آندوسکوپی یا میکروسکوپ انجام می‌شود. اگر این عمل را انجام داده‌اید، مراقبت‌های بعد از عمل باز را بخوانید.
- عمل بسته: این عمل بدون نیاز به ایجاد برش، و صرفا از طریق تزریق (آنزیم هیالاز، یا بلوک عصبی) انجام می‌شود. اگر این عمل را انجام داده‌اید، مراقبت‌های بعد از عمل بسته را بخوانید.
۴ راز بهبودی سریع بعد از عمل باز و بسته دیسک کمر
رعایت چند نکته خاص بعد از عمل دیسک کمر (عمل باز و عمل بسته)، می‌تواند در بهبود سریع‌تر و کوتاه‌تر شدن دوران نقاهت مؤثر باشد. این نکات، مانند رازهایی برای تسریع بهبودی هستند که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، اما تأثیر شگرفی دارند؛ نکاتی مانند نحوه خوابیدن، مصرف مکمل‌های مناسب، نحوه دستشویی رفتن، و انجام ورزش‌های مفید.
۱. خوابیدن به پشت با یک بالش زیر زانو
بهترین نحوه خوابیدن بعد از عمل دیسک کمر، خوابیدن به پشت با قراردادن یک بالش کوچک زیر زانوها است. خوابیدن به پهلو با یک بالش بین زانوها هم بعد از عمل و درصورتی‌که باعث ایجاد درد نشود، مجاز است.
به‌طورکلی این دو نحوه خوابیدن، ستون فقرات را در موقعیت خنثی نگه می‌دارند و فشار روی دیسک را کاهش می‌دهند. در هفته‌های اول، بهتر است از تشک سفت یا نیمه‌سفت استفاده کنید و از نشستن یا خوابیدن طولانی روی سطوح نرم مانند کاناپه اجتناب کنید.
هم بعد از عمل، و هم به‌طورکلی باید از خوابیدن روی شکم خودداری کنید؛ این نحوه خوابیدن باعث چرخش گردن می‌شود و بیشترین فشار را در طول خواب به ستون فقرات کمری و گردنی شما وارد می‌کند.
۲. استفاده از توالت‌فرنگی با ارتفاع‌دهنده
برای دستشویی رفتن بعد از عمل دیسک کمر لازم است که حتما از توالت‌فرنگی استفاده شود تا فشار یا کشش غیرضروری به کمر وارد نشود. همچنین می‌توانید از ارتفاع‌دهنده توالت‌فرنگی استفاده کنید که ارتفاع نشیمنگاه توالت را افزایش می‌دهد و استفاده از آن را آسان‌تر می‌کند.
توالت‌های سنتی (ایرانی) به دلیل نیاز به چمباتمه‌زدن، فشار زیادی به ستون فقرات وارد کنند و حداقل تا ۱ ماه بعد از عمل باید از آن پرهیز شود.
اگر داروهای مسکن مخدر مصرف می‌کنید، احتمال یبوست افزایش می‌یابد، بنابراین ممکن است پزشک ملین تجویز کند. از زور زدن هنگام اجابت مزاج خودداری کنید، زیرا می‌تواند باعث افزایش فشار داخل دیسک شود. برای جلوگیری از یبوست که می‌تواند فشار به کمر را افزایش دهد، رژیم غذایی پر فیبر و مصرف مایعات کافی توصیه می‌شود.
۳. انجام ورزش‌های کم‌فشار اما تقویت‌کننده عضلات
انتخاب فعالیت‌هایی که عضلات کمر را بدون ایجاد فشار تقویت می‌کنند، یکی از راه‌های بهبود سریع و کوتاه‌کردن دوره نقاهت است. به‌جای شروع با ورزش‌های پیچیده، هر روز ۵-۱۰ دقیقه پیاده‌روی آرام روی سطح صاف می‌تواند به‌تدریج هم به بهبود عملکرد ستون فقرات و هم تقویت عضلات کمک کند. در عمل بسته، این پیاده‌روی را از روز سوم شروع کنید و در عمل باز، از هفته دوم، با تأیید پزشک.
برای اثرگذاری بیشتر، هنگام پیاده‌روی، شانه‌ها را شل نگه دارید و به‌جای نگاه‌کردن به زمین، به نقطه‌ای در فاصله ۳-۴ متری نگاه کنید تا گردن و کمر در یک راستا بمانند.
بعد از عمل، هر فعالیت بدنی و ورزشی باید با تأیید پزشک و زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود تا از ایجاد فشار یا آسیب به ناحیه جراحی پیشگیری شود.
۴. برنامه غذایی حاوی پروتئین و امگا-۳
در دوره نقاهت، بدن به مواد مغذی برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده (عضلات، بافت هم‌بند، دیسک بین‌مهره‌ای) و کاهش التهاب دارد؛ به همین دلیل تغذیه بعد از عمل دیسک کمر بهتر است شامل پروتئین و اسیدهای چرب امگا-۳ باشد که مکمل‌های مناسبی برای تسریع در فرایند بهبود و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده است.
تحقیقات نشان می‌دهند که پروتئین با فراهم‌کردن آمینواسیدهای ضروری، به بازسازی عضلات اطراف ستون فقرات می‌پردازد. امگا-۳ هم با داشتن خواص ضدالتهابی، به کاهش درد، تورم و محدودیت حرکتی کمک می‌کند.
درواقع پروتئین عضله می‌سازد و امگا-۳ التهاب را می‌کاهد؛ داشتن این نوع تغذیه بعد از عمل دیسک کمر باعث می‌شود قدرت عضلات کمر حفظ شود، از تحلیل آن‌ها جلوگیری شود و درد و خشکی ناشی از التهاب کاهش پیدا کند.
سینه مرغ، تخم‌مرغ، عدس پخته یا لبنیات کم‌چرب منابع تأمین پروتئین موردنیاز بعد از عمل دیسک کمر هستند. برای تأمین امگا-۳ هم می‌توانید از سالمون پخته، دانه چیا، یا گردو استفاده کنید.
مراقبت‌های بعد از عمل باز (کم تهاجمی) دیسک کمر
عمل باز (کم تهاجمی) دیسک کمر بسته به نوع عمل، نیازمند ایجاد برش کوچک (از ۱ تا ۳ سانتیمتر) روی کمر است و دوره نقاهت آن معمولا از چند هفته تا ۲ ماه طول می‌کشد.
به‌طورکلی معمولا از هفته ششم به بعد فرد می‌تواند به فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، کارهای خانه، ورزش سبک، و شغل خود برگردد؛ بااین‌حال طول دوره نقاهت برای همه ممکن است یکسان نباشد. سن فرد و سابقه مشکلات کمر یا جراحی‌های قبلی می‌توانند بر طول دوره نقاهت اثر بگذارند. معمولا افراد مسن یا با سابقه آسیب مزمن، زمان و مراقبت‌های بیشتری برای بازگشت به زندگی عادی نیاز دارند.
رعایت مراقبت‌های بعد از عمل دیسک کمر بسیار اهمیت دارد و بی‌توجهی به آن‌ها می‌توانند باعث بروز عوارض زیر شود.
- عفونت زخم ⬅ خیس شدن یا آلوده‌شدن محل جراحی، رعایت‌نکردن بهداشت
- باز شدن بخیه یا زخم ⬅ خم‌شدن، بلند کردن اجسام، یا نشستن و برخاستن نادرست
- عود دیسک یا درد ماندگار ⬅ نداشتن فیزیوتراپی، بازگشت زودهنگام به فعالیت‌های سنگین یا کار
- کُند شدن روند ترمیم ⬅ تغذیه نامناسب، کمبود پروتئین یا امگا-۳
هفته ۱ تا ۲؛ احتیاط حداکثری
استفاده از اسفنج برای نظافت بدن بعد از عمل
دو هفته نخست بعد از عمل دیسک کمر، از حساس‌ترین دوره‌های نقاهت محسوب می‌شود چراکه بدن در ابتدای فرایند ترمیم قرار دارد و هرگونه فشار یا حرکت اشتباه می‌تواند در روند بهبودی اخلال ایجاد کند.
در این مرحله بسیار مهم است که از هر نوع فعالیت سنگین، خم‌شدن ناگهانی، بلند کردن اجسام حتی سبک، نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت و حرکات چرخشی ستون فقرات پرهیز شود.
راهنمای سریع
- حمام: چند ساعت پس از عمل می‌توانید دوش بگیرید، اما از لیف کشیدن روی محل جراحی خودداری کنید.
- کارهای خانه: محدود شدن کارهای خانه تا ۲ هفته بعد از عمل.
حمام رفتن
در روزهای اول پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر، مراقبت از محل برش برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است. چون زخم هنوز در حال ترمیم است، خیس شدن آن می‌تواند خطر عفونت، باز شدن بخیه یا تأخیر در بهبود را افزایش دهد.
به همین دلیل دوش‌گرفتن معمولا بعد از ۲ تا ۳ روز و با خشک نگه‌داشتن محل جراحی، جاز است. می‌توانید از پوشش‌های ضدآب (مانند پلاستیک یا پانسمان‌های مخصوص) برای محافظت از زخم استفاده کنید، یا به جای دوش‌گرفتن، با اسفنج بدن خود را تمیز کنید.
بازگشت به حمام عادی (مانند استفاده از وان) معمولاً پس از ۲ هفته، زمانی که زخم کاملاً بسته شده و خطر عفونت کاهش پیدا کرده، می‌توانید به حالت عادی حمام کنید.
حمام رفتن
در روزهای اول پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر، مراقبت از محل برش برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است. چون زخم هنوز در حال ترمیم است، خیس شدن آن می‌تواند خطر عفونت، باز شدن بخیه یا تأخیر در بهبود را افزایش دهد.
به همین دلیل دوش‌گرفتن معمولا بعد از ۲ تا ۳ روز و با خشک نگه‌داشتن محل جراحی، جاز است. می‌توانید از پوشش‌های ضدآب (مانند پلاستیک یا پانسمان‌های مخصوص) برای محافظت از زخم استفاده کنید، یا به جای دوش‌گرفتن، با اسفنج بدن خود را تمیز کنید.
بازگشت به حمام عادی (مانند استفاده از وان) معمولاً پس از ۲ هفته، زمانی که زخم کاملاً بسته شده و خطر عفونت کاهش پیدا کرده، می‌توانید به حالت عادی حمام کنید.
انجام کارهای خانه
تا دو هفته اول بعد از جراحی، انجام کارهای خانه باید بسیار محدود باشد. انجام فعالیت‌های سبک مانند تهیه غذای ساده – بدون نیاز به خم‌شدن یا بلند کردن اجسام سنگین – ممکن است پس از چند روز مجاز باشد، اما باید با احتیاط و با استراحت‌کردن در فواصل کوتاه انجام شود.
فعالیت‌های سنگین‌تر مانند استفاده از جاروبرقی، شستن طولانی‌مدت ظرف‌ها، یا جابه‌جایی وسایل حتی با وزن کمتر از ۲ تا ۷ کیلوگرم حداقل تا پایان ۲ هفته بعد از عمل دیسک کمر ممنوع است؛ چراکه حرکاتی مانند خم‌شدن، چرخش بدن یا بلند کردن می‌تواند به دیسک ستون فقرات فشار وارد کند. بهتر است از دیگران برای انجام این کارها کمک بگیرید.
هفته ۳ تا ۶؛ بازگشت تدریجی به زندگی روزمره
با گذشت حدود یک ماه بعد از عمل دیسک کمر، اگر عمل موفقیت‌آمیز باشد و فرد بر اساس معاینات دوره‌ای جراح، روند بهبود را به‌خوبی طی کند می‌تواند به‌تدریج به زندگی روزمره از جمله انجام کارهای خانه، بازگشت به کار و حتی ورزش‌کردن با رعایت نکات ایمنی برگردد.
راهنمای سریع
- کار: اگر شغل شما سبک (مثل کار دفتری) است، پس از ۲ هفته با تأیید پزشک می‌توانید برگردید. مشاغل سنگین‌تر نیاز به زمان بیشتری دارند.
- ورزش: فیزیوتراپی و ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی از هفته ۲ مجاز هستند.
- سفر (یا رانندگی) : پس از ۲ هفته، مسافت‌های کوتاه با استراحت هر ۳۰-۴۰ دقیقه مجاز است.
- رابطه جنسی: بعد از ۶ هفته، با احتیاط و در صورت نبود درد.
- حمل وسایل: وسایل سبک پس از ۲ هفته؛ وسایل سنگین تا ۶ هفته ممنوع.
- بارداری: با تأیید پزشک و در صورت بهبودی کامل دیسک امکان‌پذیر است.
بازگشت به کار
زمان بازگشت به کار پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر معمولاً بین ۲ تا ۸ هفته، بسته به نوع شغل متغیر است (منبع). برای مشاغل دفتری که شامل نشستن طولانی‌مدت یا فعالیت‌های سبک هستند، بازگشت به کار معمولاً پس از ۲ تا ۳ هفته امکان‌پذیر است؛ به این شرط که فرد بتواند هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه از جای خود بلند شود، کمی راه برود و از صندلی ارگونومیک با پشتیبانی کمری مناسب استفاده کند.
برای مشاغل با تحرک بالا – مانند آشپزی، نظافت یا کارهایی که شامل جابه‌جایی اجسام، حتی با وزن کم، هستند – معمولاً بازگشت به کار تا ۴ هفته یا بیشتر به تأخیر می‌افتد. این نوع مشاغل اغلب شامل حرکاتی مانند خم‌شدن، بلند کردن و ایستادن طولانی‌مدت هستند که می‌توانند به دیسک ستون فقرات فشار وارد کنند.
برای مشاغل با فعالیت‌های سنگین (مانند کارگر ساختمان) فرد ممکن است نیاز به تغییر شغل یا استفاده از ابزارهای کمکی مانند چرخ‌دستی داشته باشد.
بازگشت به کار
زمان بازگشت به کار پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر معمولاً بین ۲ تا ۸ هفته، بسته به نوع شغل متغیر است (منبع). برای مشاغل دفتری که شامل نشستن طولانی‌مدت یا فعالیت‌های سبک هستند، بازگشت به کار معمولاً پس از ۲ تا ۳ هفته امکان‌پذیر است؛ به این شرط که فرد بتواند هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه از جای خود بلند شود، کمی راه برود و از صندلی ارگونومیک با پشتیبانی کمری مناسب استفاده کند.
برای مشاغل با تحرک بالا – مانند آشپزی، نظافت یا کارهایی که شامل جابه‌جایی اجسام، حتی با وزن کم، هستند – معمولاً بازگشت به کار تا ۴ هفته یا بیشتر به تأخیر می‌افتد. این نوع مشاغل اغلب شامل حرکاتی مانند خم‌شدن، بلند کردن و ایستادن طولانی‌مدت هستند که می‌توانند به دیسک ستون فقرات فشار وارد کنند.
برای مشاغل با فعالیت‌های سنگین (مانند کارگر ساختمان) فرد ممکن است نیاز به تغییر شغل یا استفاده از ابزارهای کمکی مانند چرخ‌دستی داشته باشد.
بازگشت به فعالیت ورزشی
معمولاً از هفته دوم و درصورتی‌که فرد دردی حس نکند می‌تواند فعالیت‌های ورزشی سبک مانند پیاده‌روی کوتاه (در حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در روز) را در برنامه روزانه خود بگنجاند. البته مهم است که از راه‌رفتن در مسیرهای ناهموار یا پیاده‌روی‌های طولانی‌تر از ۳۰ دقیقه پرهیز کنید.
انجام ورزش‌های پرتحرک‌تر مانند ایروبیک یا پیلاتس، بعد از تأیید پزشک و بعد از ۳ تا ۶ هفته بعد از عمل باز (کم تهاجمی) دیسک کمر امکان‌پذیر است.
بازگشت به ورزش‌های تماسی و رقابتی، یا فعالیت‌هایی مانند وزنه‌برداری که نیازمند پریدن، دویدن، و ایجاد فشار بر کمر هستند، معمولاً به حداقل ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز دارد. در این مدت، فرد تحت برنامه فیزیوتراپی تخصصی قرار دارد تا آمادگی لازم برای بازگشت به ورزش حرفه‌ای را به دست بیاورد.
بازگشت به فعالیت ورزشی
معمولاً از هفته دوم و درصورتی‌که فرد دردی حس نکند می‌تواند فعالیت‌های ورزشی سبک مانند پیاده‌روی کوتاه (در حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در روز) را در برنامه روزانه خود بگنجاند. البته مهم است که از راه‌رفتن در مسیرهای ناهموار یا پیاده‌روی‌های طولانی‌تر از ۳۰ دقیقه پرهیز کنید.
انجام ورزش‌های پرتحرک‌تر مانند ایروبیک یا پیلاتس، بعد از تأیید پزشک و بعد از ۳ تا ۶ هفته بعد از عمل باز (کم تهاجمی) دیسک کمر امکان‌پذیر است.
بازگشت به ورزش‌های تماسی و رقابتی، یا فعالیت‌هایی مانند وزنه‌برداری که نیازمند پریدن، دویدن، و ایجاد فشار بر کمر هستند، معمولاً به حداقل ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز دارد. در این مدت، فرد تحت برنامه فیزیوتراپی تخصصی قرار دارد تا آمادگی لازم برای بازگشت به ورزش حرفه‌ای را به دست بیاورد.
سفر رفتن
در بازه زمانی ۳ تا ۶ هفته پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر، سفر رفتن با رعایت نکات خاصی امکان‌پذیر است؛ سفرهای کوتاه با خودرو یا قطار (تا حدود ۱ تا ۲ ساعت) معمولاً از هفته سوم یا چهارم به بعد بی‌خطر هستند، به‌شرط آنکه هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه فرد بتواند کمی پیاده‌روی کند و همچنین از بالشتک کمری برای حفظ وضعیت مناسب ستون فقرات استفاده کند.
سفرهای طولانی‌تر یا پروازهای هوایی، به دلیل مدت‌زمان زیاد نشستن و فشار ناشی از تغییرات ارتفاع، بهتر است تا پایان هفته ششم به تعویق انداخته شوند. در صورت بهبود کامل و تأیید جراح، پس از گذشت ۶ هفته می‌توان به سفرهای عادی بازگشت؛ بااین‌حال، همچنان باید از بلند کردن چمدان‌های سنگین و نشستن طولانی‌مدت بدون استراحت خودداری شود.
سفر رفتن
در بازه زمانی ۳ تا ۶ هفته پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر، سفر رفتن با رعایت نکات خاصی امکان‌پذیر است؛ سفرهای کوتاه با خودرو یا قطار (تا حدود ۱ تا ۲ ساعت) معمولاً از هفته سوم یا چهارم به بعد بی‌خطر هستند، به‌شرط آنکه هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه فرد بتواند کمی پیاده‌روی کند و همچنین از بالشتک کمری برای حفظ وضعیت مناسب ستون فقرات استفاده کند.
سفرهای طولانی‌تر یا پروازهای هوایی، به دلیل مدت‌زمان زیاد نشستن و فشار ناشی از تغییرات ارتفاع، بهتر است تا پایان هفته ششم به تعویق انداخته شوند. در صورت بهبود کامل و تأیید جراح، پس از گذشت ۶ هفته می‌توان به سفرهای عادی بازگشت؛ بااین‌حال، همچنان باید از بلند کردن چمدان‌های سنگین و نشستن طولانی‌مدت بدون استراحت خودداری شود.
رانندگی
اگر شغل شما رانندگی است، معمولا تجویز می‌شود که تا ۲ الی۶ هفته بعد از عمل باز دیسک کمر، فرد رانندگی نکند چراکه فرایند رانندگی، هم نیازمند نشستن طولانی‌مدت است و هم هنگام چرخاندن فرمان و فشاردادن پدال‌ها ممکن است فشار مضاعف بر ناحیه کمر وارد شود. بااین‌حال با مشورت با پزشک و باتوجه‌به توان جسمانی، ممکن است فرد زودتر از این مدت بتواند رانندگی کند.
به‌طورکلی بهتر است برای نشستن در خودرو، از بالشتک حمایتی برای پایین کمر استفاده کنید و هر ۳۰ دقیقه، توقف کنید و کمی راه بروید و حرکات کششی انجام دهید.
رانندگی
اگر شغل شما رانندگی است، معمولا تجویز می‌شود که تا ۲ الی۶ هفته بعد از عمل باز دیسک کمر، فرد رانندگی نکند چراکه فرایند رانندگی، هم نیازمند نشستن طولانی‌مدت است و هم هنگام چرخاندن فرمان و فشاردادن پدال‌ها ممکن است فشار مضاعف بر ناحیه کمر وارد شود. بااین‌حال با مشورت با پزشک و باتوجه‌به توان جسمانی، ممکن است فرد زودتر از این مدت بتواند رانندگی کند.
به‌طورکلی بهتر است برای نشستن در خودرو، از بالشتک حمایتی برای پایین کمر استفاده کنید و هر ۳۰ دقیقه، توقف کنید و کمی راه بروید و حرکات کششی انجام دهید.
رابطه جنسی
نزدیکی بعد از عمل دیسک کمر معمولاً از حدود ۳ تا ۴ هفته پس از جراحی می‌تواند آغاز شود؛ البته مهم است که فرد هیچ درد یا علائمی در ناحیه کمر خود نداشته باشد و پزشک هم آن را مجاز بداند.
نکته مهم، هم برای زنان و هم برای مردان این است که از پوزیشن‌ها و حالت‌هایی که نیازمند خم‌شدن، چرخیدن یا ایجاد فشار بر ناحیه جراحی‌شده هستند، پرهیز کنند. مهم‌ترین اصل، حفظ وضعیت خنثی ستون فقرات و پرهیز از هرگونه فشار یا کشش ناگهانی است.
هم برای زنان و هم برای مردان، دو پوزیشن درازکش به پشت و همچنین پهلو به پهلو از این جهت که حمایت لازم را برای کمر فراهم می‌کند و فشاری بر آن وارد نمی‌کند، حالت‌های مناسب برای نزدیکی بعد از عمل دیسک کمر هستند. در حالت درازکش، فردی که عمل دیسک انجام داده به پشت دراز می‌کشد. زنان ممکن است لازم باشد بالش کوچکی زیر کمر خود قرار دهند و مردان بهتر است بالش کوچکی زیر زانوها بگذارند.
در حالت پهلو به پهلو هم بدون نیاز به خم‌شدن یا چرخش کمر، دو نفر به پهلو کنار هم دراز می‌کشند و این حالت هم معمولا به ناحیه جراح‌شده فشاری وارد نمی‌کند.
جا به جا کردن وسیله
جابه‌جایی وسایل تا حدود ۵ کیلوگرم، مانند یک کیف کوچک یا نوزاد) معمولاً پس از هفته چهارم مجاز است، به‌شرط آنکه فرد دردی حس نکند. همچنین بسیار مهم است که هنگام بلند کردن وسایل، زانوها را خم کنید، کمر را صاف نگه دارید و از چرخش تنه خودداری کرد.
اما اگر شغل یا سبک زندگی شما نیازمند جابه‌جا کردن وسایل سنگین‌تر از ۵ کیلوگرم است، حداقل تا هفته ششم یا بیشتر باید صبر کنید و حتما قبل از هر اقدامی، با پزشک خود مشورت کنید. در بعضی از مواقع، پزشک ممکن است باتوجه‌به شرایط جسمانی شما به تغییر شغل توصیه کند.
بارداری
معمولاً توصیه می‌شود که حداقل ۶ تا ۱۲ ماه از جراحی دیسک کمر بگذرد و بعد فرد باردار شود چراکه بارداری زودهنگام و فشار مضاعف بر ستون فقرات، خطر عود دیسک کمر را افزایش می‌دهد. قبل از اقدام برای بارداری بهتر است با تمرینات فیزیوتراپی، عضلات مرکزی و کمر را تقویت کنید و وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. قبل از اقدام به بارداری، حتما با جراح و متخصص زنان مشورت کنید تا وضعیت دیسک و سلامت کلی بررسی شود.
۲ تا ۴ ماه بعد از عمل؛ تکمیل درمان با فیزیوتراپی
دو تا چهار ماه پس از جراحی کم تهاجمی دیسک کمر (مانند لیزر، آندوسکوپی یا میکروسکوپی)، فرد معمولاً می‌تواند به بخش عمده‌ای از زندگی روزمره خود بازگردد و فعالیت‌های عادی را با احتیاط از سر بگیرد. در این بازه زمانی، پیگیری مستمر تمرینات فیزیوتراپی نقش مهمی در تکمیل روند بهبودی هستند و معمولا با هدف تقویت عضلات کمر، بهبود انعطاف‌پذیری و پایداری ستون فقرات انجام می‌شوند.
نکته مهم در این دوره، پیگیری در انجام تمرینات فیزیوتراپی و دقت در انجام صحیح آن‌ها زیر نظر فیزیوتراپیست، همراه با اصلاح وضعیت بدن در موقعیت‌هایی مانند ایستادن، نشستن، و خوابیدن است که می‌تواند هم به اثربخشی عمل دیسک کمر کمک کند و هم از عود دیسک کمر پیشگیری کند.
معرفی ۳ تمرین فیزیوتراپی
در این دوره، فیزیوتراپیست معمولاً برنامه‌ای شامل تمرینات تقویتی سبک و کششی را طراحی می‌کند که شامل تمرینات پل (برای تقویت عضلات سرینی و هسته بدن)، تمرین کرانچ جزئی) برای تقویت عضلات شکمی(، و تمرینات کشش همسترینگ و عضلات پشت ران )برای افزایش انعطاف‌پذیری( می‌شود.
انجام هر تمرین ورزشی و فیزیوتراپی بعد از عمل دیسک کمر باید به طور کامل زیر نظر فیزیوتراپیست و با تأیید پزشک انجام شود. در غیر این صورت می‌تواند به محل جراحی آسیب وارد کند.- تمرین پل
این تمرین با تقویت عضلات باسن و کمر، به بهبود ثبات لگن و کاهش فشار روی ستون فقرات کمک می‌کند و باعث پیشگیری از کمردردهای مزمن بعد از دیسک کمر می‌شود.نحوه انجامبه پشت دراز بکشید، زانوها را خم و کف پاها را روی زمین قرار دهید، دست‌ها در کنار بدن. سپس باسن را به‌آرامی از زمین بلند کنید تا بدن از شانه تا زانو در یک خط قرار بگیرد، چند ثانیه نگه دارید و پایین بیاورید. - تمرین کرانچ جزئی
این تمرین باعث تقویت عضلات مرکزی (Core) به‌ویژه عضلات شکم، بدون ایجاد فشار زیاد بر ستون فقرات می‌شود و برای افزایش پایداری کمر در مراحل اولیه توان‌بخشی بعد از عمل مناسب است.نحوه انجامبه پشت دراز بکشید، زانوها خم، کف پاها روی زمین و دست‌ها پشت سر یا روی سینه. با استفاده از عضلات شکم، به‌آرامی سر و شانه‌ها را کمی از زمین بلند کنید (نه تا بالا)، سپس به حالت اول برگردید.- تمرین نشسته کشش همسترینگ
این حرکت با افزایش انعطاف‌پذیری عضلات پشت ران، فشار روی کمر را کاهش می‌دهد. همچنین به بهبود دامنه حرکتی لگن و کاهش کشش غیرضروری روی ستون فقرات کمک می‌کند.نحوه انجامروی یک صندلی بنشینید و یک پا را صاف روی صندلی دیگر روبه‌روی خود بگذارید. با کر صاف، سعی کنید به سمت پای خود حرکت کنید تا کشش در پشت ران خود احساس کنید.
معرفی ۳ تمرین فیزیوتراپی
- تمرین پل
- تمرین کرانچ جزئی
- تمرین نشسته کشش همسترینگ
مراقبت‌های بعد از عمل بسته دیسک کمر
عمل بسته دیسک کمر بدون برش و بخیه، و تنها از طریق تزریق انجام می‌شود؛ به همین دلیل نسبت به عمل باز، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و فرد با سرعت بیشتری به زندگی روزمره برمی‌گردد. دوره نقاهت بعد از عمل بسته دیسک کمر را می‌توان به دو بازه یک تا سه روز اول، و یک هفته اول تقسیم‌بندی کرد.
روز ۱-۳؛ استراحت کوتاه
در روزهای اول تا سوم بعد از عمل بسته دیسک کمر، بدن در حال شروع فرایند بهبود است و بهتر است بیشتر زمان را در حالت استراحت بگذرانید. با اینکه نیازی به استراحت مطلق نیست، اما باید از فعالیت‌های سنگین، خم‌شدن، یا نشستن طولانی‌مدت پرهیز کرد. استراحت کوتاه‌مدت همراه با راه‌رفتن‌های سبک و کوتاه در خانه، به گردش خون و کاهش خشکی بدن کمک می‌کند.
راهنمای سریع
- حمام: چند ساعت پس از تزریق، پس از رفع اثر آرام‌بخش‌ها.
- کار: کارهای سبک پس از ۲ تا ۳ روز، با استفاده از صندلی ارگونومیک.
- کارهای خانه: کارهای سبک، ۱ تا ۲ روز بعد مجاز است؛ اما تا ۱ هفته از خم‌شدن مکرر یا بلند کردن وسایل سنگین خودداری شود.
- رانندگی: تا ۱ روز به دلیل اثر آرام‌بخش‌ها ممنوع.
حمام رفتن
معمولا تا ۳ روز اول بعد از عمل، حفظ بهداشت و عدم رطوبت محل تزریق برای پیشگیری از عفونت بسیار مهم است؛ به همین دلیل می‌توانید با پوشاندن محل تزریق با پانسمان ضد آب، پس از ۲۴ ساعت با احتیاط دوش بگیرید؛ اما از تماس مستقیم آب، صابون یا شامپو با آن ناحیه جلوگیری کنید.
بازگشت به کار
زمان بازگشت به کار، به نوع کاری که فرد به آن اشتغال دارد بستگی دارد. به‌طورکلی بهتر است ۱ تا ۲ روز بعد از عمل، به بدن خود استراحت دهید تا روند بهبودی بدون ایجاد فشار به کمر آغاز شود.
در مشاغل سبک یا دفتری، معمولا بعد از ۲ تا ۳ روز امکان بازگشت به کار باشد؛ اما بهتر است از صندلی ارگونومیک استفاده شود و فرد هر ۳۰ دقیقه از جای خود بلند شود و کمی راه برود.
برای بازگشت مشاغلی مانند فروشندگی یا تدریس که نیازمند ایستادن طولانی‌مدت می‌شود، بهتر است فرد تا ۲ هفته صبر کند و هنگام برگشت هم سعی کند هر ۳۰ دقیقه کمی استراحت کند.
بازگشت به مشاغل سنگین و نیازمند فعالیت بدنی بالا، به این بستگی دارد که انجام عمل بسته علائم بیرون‌زدگی دیسک کمر را بهبود بخشیده باشد. ممکن است فرد بعد از چند هفته و با تأیید پزشک بتواند به محل کار برگردد؛ ممکن هم هست لازم باشد که فرد شغل خود را تغییر دهد چراکه باعث فشار مستمر بر دیسک کمر می‌شود.
انجام کارهای خانه
معمولا ۱ یا نهایتا ۲ روز بعد از عمل بسته دیسک کمر، انجام کارهای سبک مانند آشپزی در حالت نشسته امکان‌پذیر است و محدودیتی برای آن وجود ندارد؛ اما برای انجام کارهای پرفشارتر مانند ظرف شستن، نظافت خانه، یا جارو کشیدن بهتر از ۵ تا ۷ روز صبر کنید. این کارها می‌توانند موجب کشش مضاعف یا فشار به ستون فقرات شود و روند بهبودی را مختل کنند. در این مدت، توصیه می‌شود برای انجام امور خانه از دیگران کمک گرفته شود.
رانندگی
بعد از عمل بسته دیسک کمر، رانندگی به مدت کوتاه (کمتر از یک‌ساعت) مانعی ندارد؛ اما به دلیل تزریق داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور در طول عمل، بهتر است تا ۲۴ ساعت از رانندگی اجتناب کنید.
پیشنهاد می‌شود که حداقل تا یک هفته و تا زمان کاهش علائم در اثر انجام عمل بسته، از رانندگی در مسیرهای پرترافیک یا طولانی که نیاز به نشستن مداوم دارند، خودداری کنید. اگر شغل شما رانندگی است، باید با پزشک خود درباره زمان مناسب برای بازگشت به کار مشورت کنید. بازگشت زودهنگام به کار می‌تواند در اثربخشی عمل بسته دیسک کمر اخلال ایجاد کند.
رانندگی
بعد از عمل بسته دیسک کمر، رانندگی به مدت کوتاه (کمتر از یک‌ساعت) مانعی ندارد؛ اما به دلیل تزریق داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور در طول عمل، بهتر است تا ۲۴ ساعت از رانندگی اجتناب کنید.
پیشنهاد می‌شود که حداقل تا یک هفته و تا زمان کاهش علائم در اثر انجام عمل بسته، از رانندگی در مسیرهای پرترافیک یا طولانی که نیاز به نشستن مداوم دارند، خودداری کنید. اگر شغل شما رانندگی است، باید با پزشک خود درباره زمان مناسب برای بازگشت به کار مشورت کنید. بازگشت زودهنگام به کار می‌تواند در اثربخشی عمل بسته دیسک کمر اخلال ایجاد کند.
پس از ۱ هفته؛ بازگشت به زندگی روزمره
تأثیر عمل بسته دیسک کمر (تزریق‌ها) معمولا بعد از یک هفته خودش را نشان می‌دهد و فرد کاهش درد، التهاب و بهبود گزگز را تجربه می‌کند؛ به همین دلیل اگر شرایط فرد خوب باشد و مشکل خاصی نداشته باشد، می‌تواند به‌تدریج کارهای سبک روزمره مثل پیاده‌روی و ورزش سبک، انجام کارهای روزمره یا سفرهای کوتاه را شروع کند. البته باید همچنان مراقب باشد و از فشار آوردن به کمر خودداری کند.
راهنمای سریع
- ورزش: ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی یا شنا پس از ۳ تا ۵ روز با تأیید پزشک.
- رابطه جنسی: پس از ۱ الی۲ هفته، در صورت نبود درد.
- سفر: روز بعد از عمل برای مسافت‌های کوتاه؛ برای سفرهای طولانی با پزشک مشورت کنید.
- حمل وسایل: تا ۱ هفته از حمل کوله و ساک خرید پرهیز کنید.
بازگشت به فعالیت ورزشی
در هفته اول بعد از عمل بسته دیسک کمر، بازگشت به فعالیت‌های ورزشی باید بسیار محدود باشد تا باعث ایجاد فشار به ناحیه کمر نشود. معمولا از روز سوم، پیاده‌روی سبک به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و یک تا دو بار در روز مجاز است، البته اگر درد احساس شد باید متوقف شود.
انجام ورزش‌های سنگین‌تر از جمله ایروبیک، دویدن، یا پیلاتس در هفته اول ممنوع است چراکه می‌تواند باعث افزایش التهاب یا فشار شود. انجام تمرینات کششی یا تقویتی، حتی در سطح سبک، معمولاً تا ۲ تا ۴ هفته توصیه نمی‌شود، مگر آنکه برنامه مشخصی از سوی فیزیوتراپیست تجویز شده باشد.
بازگشت به فعالیت ورزشی
در هفته اول بعد از عمل بسته دیسک کمر، بازگشت به فعالیت‌های ورزشی باید بسیار محدود باشد تا باعث ایجاد فشار به ناحیه کمر نشود. معمولا از روز سوم، پیاده‌روی سبک به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و یک تا دو بار در روز مجاز است، البته اگر درد احساس شد باید متوقف شود.
انجام ورزش‌های سنگین‌تر از جمله ایروبیک، دویدن، یا پیلاتس در هفته اول ممنوع است چراکه می‌تواند باعث افزایش التهاب یا فشار شود. انجام تمرینات کششی یا تقویتی، حتی در سطح سبک، معمولاً تا ۲ تا ۴ هفته توصیه نمی‌شود، مگر آنکه برنامه مشخصی از سوی فیزیوتراپیست تجویز شده باشد.
رابطه جنسی
در هفته نخست پس از عمل بسته دیسک کمر، برقراری رابطه جنسی توصیه نمی‌شود، چراکه می‌تواند فشار زیادی را به ناحیه کمر وارد کند. بهتر است حداقل ۱ تا ۲ هفته صبر کنید تا التهاب اولیه کاهش پیدا کند و تزریقات، تأثیر خود در کاهش درد را نشان دهد.
بعد از ۲ هفته و در صورت تأیید پزشک هم بهتر است ابتدا از پوزیشن‌هایی استفاده شود که در آن‌ها کمر در موقعیت خنثی قرار دارد – مانند دراز کشیدن به پهلو – و از حرکات شدید، خم‌شدن یا چرخاندن کمر اجتناب شود.بسیار مهم است که در صورت بروز هرگونه درد یا ناراحتی، رابطه جنسی بلافاصله متوقف شود.
معمولاً پس از ۲ تا ۴ هفته و تنها در صورت نبود علائم و با تأیید پزشک امکان‌پذیر است.
رابطه جنسی
در هفته نخست پس از عمل بسته دیسک کمر، برقراری رابطه جنسی توصیه نمی‌شود، چراکه می‌تواند فشار زیادی را به ناحیه کمر وارد کند. بهتر است حداقل ۱ تا ۲ هفته صبر کنید تا التهاب اولیه کاهش پیدا کند و تزریقات، تأثیر خود در کاهش درد را نشان دهد.
بعد از ۲ هفته و در صورت تأیید پزشک هم بهتر است ابتدا از پوزیشن‌هایی استفاده شود که در آن‌ها کمر در موقعیت خنثی قرار دارد – مانند دراز کشیدن به پهلو – و از حرکات شدید، خم‌شدن یا چرخاندن کمر اجتناب شود.بسیار مهم است که در صورت بروز هرگونه درد یا ناراحتی، رابطه جنسی بلافاصله متوقف شود.
معمولاً پس از ۲ تا ۴ هفته و تنها در صورت نبود علائم و با تأیید پزشک امکان‌پذیر است.
سفررفتن
به‌طورکلی در هفته اول پس از عمل بسته دیسک کمر و تا زمانی که انجام تزریق‌ها تأثیر خود را بر کاهش درد و التهاب بگذارد، بهتر است از نشستن طولانی‌مدت پرهیز شود؛ چه در محل کار، چه خانه و چه در سفر.
به همین دلیل سفرهای کوتاه با خودروی شخصی مجاز هستند و بهتر است هر ۳۰ دقیقه خودرو متوقف شود و فرد کمی پیاده‌روی کند؛ اما سفر با هواپیما که در آن امکان ایستادن و راه‌رفتن در آن محدودتر است، بهتر است به بعد از گذشت ۱ الی ۲ هفته از عمل بسته دیسک کمر و در صورت بهبود علائم، موکول شود.
در طول سفر، باید از حمل چمدان یا کوله‌پشتی، حتی با وزن کم، خودداری کنید و سبک سفر کنید. همچنین برای جابه‌جایی وسایل یا از افراد کمک بگیرید و یا از ابزارهای کمکی مانند چرخ‌دستی استفاده کنید. حتما یک بالشتک مناسب به همراه داشته باشید تا برای حمایت از ستون فقرات خود، بتوانید آن را روی صندلی خودرو یا هواپیما قرار دهید.
سفررفتن
به‌طورکلی در هفته اول پس از عمل بسته دیسک کمر و تا زمانی که انجام تزریق‌ها تأثیر خود را بر کاهش درد و التهاب بگذارد، بهتر است از نشستن طولانی‌مدت پرهیز شود؛ چه در محل کار، چه خانه و چه در سفر.
به همین دلیل سفرهای کوتاه با خودروی شخصی مجاز هستند و بهتر است هر ۳۰ دقیقه خودرو متوقف شود و فرد کمی پیاده‌روی کند؛ اما سفر با هواپیما که در آن امکان ایستادن و راه‌رفتن در آن محدودتر است، بهتر است به بعد از گذشت ۱ الی ۲ هفته از عمل بسته دیسک کمر و در صورت بهبود علائم، موکول شود.
در طول سفر، باید از حمل چمدان یا کوله‌پشتی، حتی با وزن کم، خودداری کنید و سبک سفر کنید. همچنین برای جابه‌جایی وسایل یا از افراد کمک بگیرید و یا از ابزارهای کمکی مانند چرخ‌دستی استفاده کنید. حتما یک بالشتک مناسب به همراه داشته باشید تا برای حمایت از ستون فقرات خود، بتوانید آن را روی صندلی خودرو یا هواپیما قرار دهید.
جا به جا کردن وسیله
در هفته اول پس از عمل بسته دیسک کمر، جابه‌جایی وسایل حتی با وزن کم (بیش از ۱ تا ۲ کیلوگرم) توصیه نمی‌شود؛ باید اجازه دهید عمل بسته تأثیر خود را بر کاهش درد و التهاب بگذارد و بعد از تأیید پزشک، از کیف و کوله استفاده کنید.
بعد از هفته اول و در صورت نبود علائم، می‌توانید وسایلی مانند کیف سبک یا کیسه‌های خرید محدود را حمل کنید؛ البته بهتر است هر چند دقیق آن را زمین بگذارید و استراحت کنید تا فشار زیادی به ناحیه آسیب‌دیده وارد نشود.
حمل وسایل سنگین‌تر – مانند کیسه‌های خرید بزرگ، جعبه‌ها یا اثاثیه – در این دوره کاملاً ممنوع است و باید دست‌کم تا ۲ تا ۴ هفته از انجام آن پرهیز کنید.
بعد از یک هفته و درصورتی‌که جابه‌جایی وسایل، بخش ضروری کار شما است باید با تأیید پزشک و با رعایت تکنیک صحیح این کار را انجام دهید؛ دولا نشوید، و برای برداشتن اجسام از روی زمین، ابتدا با کمر صاف، زانوها را خم کنید و به حالت چمباتمه بنشینید و بعد وسیله را بلند کنید.
جا به جا کردن وسیله
در هفته اول پس از عمل بسته دیسک کمر، جابه‌جایی وسایل حتی با وزن کم (بیش از ۱ تا ۲ کیلوگرم) توصیه نمی‌شود؛ باید اجازه دهید عمل بسته تأثیر خود را بر کاهش درد و التهاب بگذارد و بعد از تأیید پزشک، از کیف و کوله استفاده کنید.
بعد از هفته اول و در صورت نبود علائم، می‌توانید وسایلی مانند کیف سبک یا کیسه‌های خرید محدود را حمل کنید؛ البته بهتر است هر چند دقیق آن را زمین بگذارید و استراحت کنید تا فشار زیادی به ناحیه آسیب‌دیده وارد نشود.
حمل وسایل سنگین‌تر – مانند کیسه‌های خرید بزرگ، جعبه‌ها یا اثاثیه – در این دوره کاملاً ممنوع است و باید دست‌کم تا ۲ تا ۴ هفته از انجام آن پرهیز کنید.
بعد از یک هفته و درصورتی‌که جابه‌جایی وسایل، بخش ضروری کار شما است باید با تأیید پزشک و با رعایت تکنیک صحیح این کار را انجام دهید؛ دولا نشوید، و برای برداشتن اجسام از روی زمین، ابتدا با کمر صاف، زانوها را خم کنید و به حالت چمباتمه بنشینید و بعد وسیله را بلند کنید.